برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی
شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی
شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.
(06) - اصطلاح حرام زاده، « تمثیل "اصطلاح غربی ، حرامزاده" »، در شاهنامه ی فردوسی.
برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی
***
ردِّ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه، در شاهنامه
***
( 6 ) - « تمثیل " اصطلاح غربی ، حرامزاده " »، در شاهنامه فردوسی.
***
در نبرد دوازده رخ ، گیو به همسرش در مورد جسارت و دلیری پسرشان بیژن :
پسرِ من را، غیر ازین انتظاری نیست. براستی که فرزندِ خلفِ ماست.
چنین گفت مر جفت را نره شیر / که « فرزند ما گر نباشد دلیر » -
ببریم ازو مهر و پیوند، پاک / ( پدرش آب دریا بود ، مام خاک ) -
***
" پدرش آب دریا بوَد ، مام خاک "، مترادفِ : sun of the beach - خورشید ساحل / son of the bitch - حرامزاده ( فاحشه زاده )
***
همچنین، در بخشی دیگر از شاهنامه، اسفندیار در روئین دژ ارجاسب، به خواهرانش چنین میگوید:
کسی را که دختر بود آبکش / پسر در غم و باب در خواب خوش -
( پدر آسمان باد و مادر زمین ) / نخوانم برین روزگار آفرین -
***
در داستان ضحاک نیز حکیم در بخش ِ کمر به قتل پدر بستن ضحاک، به این مورد اشاره دارد:
اوج زیرکی و نبوغ ِ فرزانه ی طوس در دوبیت زیرین آشکار میشود:
درین بیت،
چنین پسری، مگر اینکه حرام زاده باشد که به پدر گستاخی می ورزد. (راز با مادر ست). رازش در اینست که چنین پسری خون مرد دیگری در رگهایش جاری و ساری ست، که این راز، فقط بر خدا و مادرش آشکار ست.
مراد حکیم خشم و عتاب و خطاب نشان دادن به ضحاک ست و با ایهامی ظریف، به کنایه او را حرام زاده می انگارد.
و به فرجام، حکیم، ضحاک را فرومایه میخواند:
***
حکیم فردوسی فرزانه، در پادشاهی همای چهرزاد نیز، باز به سر ِ راهی بودن داراب در قامت ِ برخورنده ی "حرامزادگی" اشاره دارد.
داراب، قدر ناشناس و پرخاشجو، پدر عاریه اش(یابنده ی صندوق داراب نوزاد) را به چالش می کشد:
نه مِهری بر من داری و نه چهرم به چهر تو می ماند:
داراب: در شگفتم که مرا به دکانداری می گماری. (گویی جایگاه خود را فراتر از این میداند).
گازر: اینست حرف آخر تو؟ دریغ ازآن رنج هایی که پای تو کشیدم.
گازر، غمگین و دلچرکین از ناسپاسی داراب ِ بی چشم و رو، که ذات و منش خود را برتر از او میداند، نهان و ناگفته رمز ِ راز گشای چیستی و کیستی پدر ِ داراب به "راز ِ مادر ِ حقیقی*" با پدر حقیقی اش و در واقع به "سر ِ راهی" بودن داراب حوالت می دهد.
گازر: اگر جویا پدرت هستی، برو از مادرت بپرس.
پدرجوی را راز با مادر است
نوشزاد، پسر نوشیروان ( از زن ِ مسیحی ) که به دین مادر گرایید ، وعلیه پدرش قد علم کرد ، وبه روم رفت.
حکیم طوس این منش ، روش و کنش نوشزاد را بر نمی‌تابد و فغان و فریادش از "نا اهلی نوشزاد" به آسمان میرسد:
جهاندار بیدار کسری بمرد/زمان و زمین دیگری را سپرد-
ز مرگ پدر شاد شد نوش زاد/که هرگز ورا نام نوشین مباد-
برین داستان زد یکی مرد پیر/که گر شادی از مرگ هرگز ممیر-
پسر کو ز راه پدر بگذرد/ستم کاره خوانیمش ار بی خرد-
اگر بیخ حنظل بود تر و خشک/نشاید که بار آورد شاخ مشک-
چرا گشت باید همی زان سرشت/که پالیزبانش ز اول بکشت-
اگر میل یابد همی سوی خاک/ببرد ز خورشید وز باد و خاک-
نه زو بار باید که یابد نه برگ/ز خاکش بود زندگانی و مرگ-
یکی داستان کردم از نوش زاد/نگه کن مگر سر نپیچی ز داد-
مهراب کابلی از برگزیدن زال به همسری از جانب رودابه، بر می آشوبد و بر سیندخت خشم میگیرد:
مهراب از باورمندی پدرش از هلاک کردن نوزاد دختر میگوید و از سرپیچیدن خود از پند پدر شرمنده ست:
مهراب کابلی بخاطر نیوشای پند پدر نبودن بر خود میتازد و خود را سرکوفت میزند:
از آب پاک نبودن(نطفه ی پاک نداشتن)، مترادف حرامزاده بودن:
کسی کو برادر فروشد به خاک/سزد گر نخوانندش از آب پاک -
نخواند مرا موبد از آب پاک/که بپرستم او را پدر زیر خاک -
هر آنکس که او باشد از آب پاک/نیارد سر گوهر اندر مغاک-
نخواند مرا داور از آب پاک/جز ار پاک ایزد مرا نیست باک-
در هجو سلطان محمود:
....................................
پ ن:
* همای چهرزاد، دختر و همسر بهمن اسفندیار(اردشیر دراز دست)
بهادر امیرعضدی
