آزمون و محک زدن دانش و هوش هرمزد

و.ک(362) 

970915

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی 

***

آزمون و محک زدن دانش و هوش هرمزد

***

کسرا انوشیروان برای جایگزینی هرمزد به جانشینی خود، در حضور موبدان و سران و ملازمان دربار، بزرگمهر خردمند را برای آزمون و محک زدن دانش و هوش هرمزد می گمارد. و هرمزد با شایستگی از پس پاسخ به پرسش های بزرگمهر خردمند بر می آید.  

***

نخستین سخن گفت بوزرجمهر / که ای شاه نیک اختر خوب چهر-

پرسش:

چه دانی کزو جان پاک و خرد / شود روشن وکالبد برخورد – 

پاسخ:

 چنین داد پاسخ که دانش به است / که داننده برمهتران بر مه است -

 بدانش بود مرد را ایمنی / ببندد ز بد دست اهریمنی -

 دگر بردباری و بخشایشست / که تن را بدو نام و آرایشست – 

پرسش:

 بپرسید کز نیکوی سودمند / بگو ازچه گردد چو گردد بلند-

پاسخ:  

چنین داد پاسخ که آنک از نخست / بنیک و بد آزرم هرکس بجست – 

پرسش:

 بکوشید تا بردل هرکسی / ازو رنج بردن نباشد بسی - 

پاسخ:

  چنین داد پاسخ که هرکس که داد / بداد از تن خود همو بود شاد –

نگه کرد پرسنده بوزرجمهر / بدان پاکدل مهتر خوب چهر -

 بزرگمهر خردمند:

کنون هرچ دانم بپرسم ز داد / تو پاسخ گزار آنچ آیدت یاد –

هرمزد:

سخن هرچ او گفت پاسخ دهم/ بدین آرزو رای فرخ نهم - 

پرسش:

 ز فرزند کو بر پدر ارجمند / کدامست شایسته و بی گزند – 

پاسخ:  

ز فرزند پرسید دانا سخن / وزو بایدم پاسخ افگند بن -

 به فرزند باشد پدر شاددل / ز غمها بدو دارد آزاد دل - 

اگر مهربان باشد او بر پدر / به نیکی گراینده و دادگر – 

 پرسش:

 ببخشایش دل سزاوار کیست / که بر درد او بر بباید گریست - 

پاسخ:

 دگر آنک بر جای بخشایست / برو چشم را جای پالایشست – 

 پرسش:

ز کردار نیکی پشیمان کراست / که دل بر پشیمانی او گواست - 

پاسخ:

  بزرگی که بختش پراگنده گشت / به پیش یکی ناسزا بنده گشت - 

ز کار وی ار خون خروشی رواست / که ناپارسایی برو پادشاست – 

 پرسش:

 سزا کیست کو را نکوهش کنیم / ز کردار او چون پژوهش کنیم - 

پاسخ:

 دگر هر که با مردم ناسپاس / کند نیکویی ماند اندر هراس - 

هران کس که نیکی فرامش کند / خرد رابکوشد که بیهش کند –