یاری دهندگان عرب ِ بهرام گور در کودتایش علیه خسرو پرویز.

و.ک(256)

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

*** 

 یاری دهندگان عرب ِ  بهرام گور در کودتایش علیه خسرو پرویز.

***

بهرام،  منذر*۱ و نعمانِ*۲ عرب را برای حمله به ایران ترغیب میکند:

  زدشـت ســواران برآرنـد خاک/شــود جـای برتازیان برمغاک! -

 پراندیشــه باشــید و یـاری کنید/به مــرگ پدر ســـوگواری کنید -

پیشنهاد همکاری علیه ایرانیان، که بهرام گور به اعراب می دهد، برای آنان بسیار سودمند است. از راه به شاهی رسانیدن بهرام گور، اعراب می توانند در دولت ایران نفوذ کنند. نعمان و منذر با این حسابگری پیشنهاد بهرام را می پذیرند و آماده می شوند و  به ایران هجوم آورده و به ایرانیان نشان می دهند که شاه کیست.نعمان*۱ و منذر*۲ از قسانیان و شیبان، نفر می آورند و بهرام گور را در مقابل خسرو پرویز، حمایت می کنند و به جانشینی هرمزد نوشیروان می نشانند:

بفرمود منذر به نعمان که رو / یکی لشکری ساز شیران نو - 

ز شیبان و از قیسیان، ده هزار / فراز آر گرد از در کارزار -
من ایرانیان را نمایم که شاه / کدامست با تاج و گنج و سپاه - 

گـزین کرد از تازیان سی هـزار/همه نیــزده داران خنـــجر گزار - 

بدینارشــان یکســـــــر آباد کرد/ســــــر نامـداران پر از باد کرد – 

ره شورستان تا در طیسفون / زمین خیره شد زیر نعل اندرون -
پر از غارت و سوختن شد جهان/ چو بیکار شد تخت شاهنشهان -
پس آگاهی آمد به روم و به چین / به ترک و به هند و به هند و به مکران زمین -
که شد تخت ایران ز خسرو تهی / کسی نیست زیبای شاهنشهی -
همه تاختن را بیارستند / به بیدادی از جای برخاستند -
به ایران همی هر کسی دست آخت / به شاهنشهی تیز گردن فراخت - 

منذر تازی، بهرام گور را به تخت ِ شاهی می رساند:
نگهدار ایران و نیران توی / به هر جای پشت دلیران توی -
چو این تخت بی شاه و بی تاج شد / ز خون مرز چون پر دراج شد -
تو گفتیم باشی خداوند مرز / که این مرز را از تو دیدیم ارز -
کنون غارت از تست و خون ریختن / به هر جای تاراج و آویختن -
نبودی ازین پیش تو بدکنش / ز نفرین بترسیدی و سرزنش -
نگه کن بدین تا پسند آیدت / به پیرانسر این سودمند آیدت -
جز از تو زبر داوری دیگرست / کز اندیشه ی برتران برترست -
بگوید فرستاده چیزی که دید / سخن نیز کز کاردانان شنید -
جوانوی*۳ دانا ز پیش سران / بیامد سوی دشت نیزه وران -
به منذر سخن گفت و نامه بداد / سخنهای ایرانیان کرد یاد -

 نهادند بهرام را تخت عاج / به سر بر نهاده بهاگیر تاج -
ز یک دست ِ بهرام، منذر نشست / دگر دست نعمان و تیغی به دست - 

....................................
پ ن:

*۱  منذر، یار نعمان عرب، از درباریان یزدگرد، از یمن برای دادخواهی از بیداد قیصر نزد نوشیروان آمد و او را برای تصرف روم، بر میانگیزاند.
منذر، بیش از سی سال بهرام را در یمن پرورش داد. و سپس او را نزد پدرش(یزدگرد) فرستاد. 
یزدگرد :

 به شب کس فرستاد و او را بخواند / برابرش بر تخت شاهی شاهی نشاند - 

بدو گفت منذر بسی رنج دید / که آزاده بهرام را پرورید -   

شگرد ِ منذر عرب: 

سه دیگر که خون ریختن کار ماست / همان ایزد دادگر یار ماست - 

*۲  نعمان، شاه یمن - سازنده ی قصرِ خورنق برای  بهرام گور ، دوست منذر عرب ، با منذر از مربیان بهرام گور بود.
منذر و نعمان، از دانشوران دوره ی یزدگرد:
 بیامد ز هر کشوری موبدی / جهاندیده و نیک پی بخردی - 

برفتند نعمان و منذر به شب / بسی نامداران گُرد از عرب - 

 ستاره شمر نیست چون ما کسی / که از هندسه بهره دارد بسی - 

 یزدگرد:  

نگه کرد از آغاز فرجام را / بدو داد پر مایه بهرام را - 

*۳  جوانوی،  فرستاده ایرانیان نزد منذر برای تعیین جانشینی یزدگرد: 

کجا نام آن گو جوانجوی بود / دبیری بزرگ و سخن گوی بود - 

جوانوی، وزیر و دستور ِ بهرام گور:

 به هشتم چو بنشست فرمود شاه / جوانوی را خواند از بارگاه - 

جوانوی، گنجور ِ بهرام گور: 

بفرمود پس تا گشسب دبیر / بیامد بر شاه مردم پذیر - 

جوانوی بیدار با او بهم / که نزدیک او بد شمار درم -  

بهادر امیرعضدی