جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (5) - نماد ِ جبر، در قامت ِ قضا.

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی
 ***

جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (5) -  نماد ِ جبر، در قامت ِ قضا.

***

جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ  چرخ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی از باور ِ حکیم طوس، اختیار گزینی حکیم نیز در هیئت و هیبت سلحشورانه ی پهلوانان شاهنامه اش به رخ کشیده می شود. آنگاه این مرگ(شکارگر انسان)، فراز و قله ی چیرگی جبر ست که مقهور و شکار ِ اختیار گزینی ِ ناشی از روحیه و باور ِ پهلوانان و یلان شاهنامه می شود. 

***

جبر در قامت ِ قضا:

تو خرسند گردان دل مادرم/چنین کرد یزدان قضا بر سرم-

و

قضا گفت گیر و قدر گفت ده/فلک گفت احسنت و مه گفت زه-

و

همی نان کشکین فراز آورم/چنین راند یزدان قضا بر سرم-

و

ازیشان یکی بود فرزانه تر/بپرسید ازو از قضا و قدر-

که انجام و فرجام چونین سخن/چه گونه است و این برچه آید ببن-

و

چنینست رسم قضا و قدر/ز بخشش نیابی به کوشش گذر-

جهاندار دانا و پروردگار/چنین آفرید اختر روزگار-

و

هژبر جهانسوز و نر اژدها/ز دام قضا هم نیابد رها-

بهادر امیرعضدی