بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه - ۴

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

***

شاهنامه، تنها ویترین گیر و دار و کُشت و کُشتار که به نوعی از ملزومات کشور گشایی و سرحد داری حکومتگرانست، نیست. رنگین کمانی از بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین نیز هست، که در جای جای شاهنامه و به وفور دیده می شوند.

شاهنامه ی حکیمِ طوس، « همه خنجر و تیر و گرز وکمان / نباشد سراسر همه بی گمان » -  ( بخش چهارم )

***

دلبری شب:

شب تیره چون زلف را تاب داد / همان تاب او چشم را خواب داد – 

وصفِ سر زدن سپیده، شبگیر:

بدانگه که دریای یاقوت زرد / زند موج بر کشور لاژورد – 

چو آن جامه ها سوده بفکند شب / سپیده بخندید و بگشاد لب –

چو بر زد سر از کوه تابنده شید / برآمد سر تاج روز سپید – 

چو روی زمین گشت چون پر زاغ / ز افراز کوه اندر آمد چراغ –

چو شب دامن تیره اندر کشید / سپیده ز کوه سیه بر دمید –

سپیده چو بر زد سر از کوه بر / پدید آمد آن زرد رخشان سپر –

سپیده چو از تیره شب بردمید / میان شب تیره اندر خمید –

سپیده چو از کوه سربردمید / شد آن دامن تیره شب ناپدید –

چنین تا سپیده دمان بردمید / شب تیره گون دامن اندر کشید -

بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه - ۳

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

***

بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه  - ۳

***

شاهنامه، تنها ویترین گیر و دار و کُشت و کُشتار که به نوعی از ملزومات کشور گشایی و سرحد داری حکومتگرانست، نیست. رنگین کمانی از بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین نیز هست، که در جای جای شاهنامه و به وفور دیده می شوند.

شاهنامه ی حکیمِ طوس، « همه خنجر و تیر و گرز وکمان / نباشد سراسر همه بی گمان » -  ( بخش سوم )

***

جدال روزبا شب:

چو پیراهن شب بدرید ماه / نهاد از بر چرخ پیروزه‌گاه -

 طلایه پراگند بر گرد دشت / چو زنگی درنگی شب اندر گذشت - 

پدید آمد آن خنجر تابناک / بکردار یاقوت شد روی خاک -

جلوه گری ستارگان:

جهان چون ز شب رفته دو پاس گشت / همه روی کشور پر الماس گشت  - 

حجب ماه در پیشگاه خورشید:

چو خورشید بنمود رخشان کلاه / چو سیمین سپر دید رخسار ماه -

 بترسید ماه از پی گفت و گوی / بخم اندر امد بپوشید روی  -

بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه - ۲

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

***

بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه  - ۲

***

شاهنامه، تنها ویترین گیر و دار و کُشت و کُشتار که به نوعی از ملزومات کشور گشایی و سرحد داری حکومتگرانست، نیست. رنگین کمانی از بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین نیز هست، که در جای جای شاهنامه و به وفور دیده می شوند.

شاهنامه ی حکیمِ طوس، « همه خنجر و تیر و گرز وکمان / نباشد سراسر همه بی گمان » -  ( بخش دوم )

***

افسار گسیختن خورشید:

چو خورشید زان چادر قیرگون / غمی شد بدرید و آمد برون -

تبختر خورشید:

چو خورشید تابنده بنمود تاج / بگسترد کافور بر تخت عاج –

جلوه فروشی خورشید:

چو بگذشت نیمی ز گردان سپهر / درخشنده خورشید بنمود چهر  -

چو خورشید تابنده بفراخت تاج / زمین شد به کردار دریای عاج  - 

چو خورشید پیدا شد از پشت زاغ / برآمد به کردار زرین چراغ

بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه - ۱

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

***

بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین شاهنامه  - ۱

***

شاهنامه، تنها ویترین گیر و دار و کُشت و کُشتار که به نوعی از ملزومات کشور گشایی و سرحد داری حکومتگرانست، نیست. رنگین کمانی از بیتهای لطیف، تغزلی و مخملین نیز هست، که در جای جای شاهنامه و به وفور دیده می شوند.

شاهنامه ی حکیمِ طوس، « همه خنجر و تیر و گرز و کمان / نباشد سراسر همه بی گمان » -  ( بخش اول )

*** 

در هزار بیتِ دقیقی، تنها دو بیت، یکی در وصفِ سپیده و یکی در توصیفِ سرخنای غروب می بینیم. 

دقیقی:

 چو از کوهساران سپیده دمید / فروغ ستاره ببد ناپدید - 

 و

چو اندر شکست آن شب تیره گون / به دشت و بیابان فرو خورد خون - 

ولی تراوش های نغز و نابِ روح مخملین و "شاعرانه" ی حکیم طوس، در جای جای شاهنامه موج می زند. شاهنامه، سرشار ست از بیت هایی در وصفِ سر زدن سپیده (شبگیر )، وصف شفق(سرخنای غروب)، جان دادنِ روز، کرشمه ی شب، تبختر روز، خفقان شب و ... 

شب، سکوت، شعر

سر آغاز داستان بیژن و منیژه:  

شبی چون شبه، روی شسته به قیر / نه بهرام پیدا نه کیوان نه تیر -

 دگرگونه آرایشی کرد ماه / بسیچ گذر کرد بر پیشگاه - 

شده تیره اندر سرای درنگ / میان کرده باریک و و دل کرده تنگ -

 ز تاجش سه بهره شده لا‍‍ژ‍ورد / سپرده هوا را به زرنگار، گرد -

 سپاه شب تیره بر دشت و راغ / یکی فرش گسترده از پر زاغ -

 نموده ز هر سو بچشم اهرمن / چو مار سیه باز کرده دهن -

 چو پولاد زنگار خورده سپهر / تو گفتی بقیر اندر اندود چهر -

 فرو ماند گردون گردان بجای / شده سست خورشید را دست و پای - 

سپهر اندر آن چادر قیر گون / تو گفتی شدستی بخواب اندرون - 

جهان از دل خویشتن پر هراس / جرس بر کشیده نگهبان پاس - 

نه آوای مرغ و نه هرای دد / زمانه زبان بسته از نیک و بد -

 نبد هیچ پیدا نشیب و فراز / دلم تنگ شد زان شب دیر باز -

(53) - اصطلاح ِ چو خواهی کُلَه، سر ترا آورد، در شاهنامه ی فردوسی

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

***

(53) - اصطلاح ِ چو خواهی کُلَه، سر ترا آورد، در شاهنامه ی فردوسی

***

اصطلاحِ چو خواهی کُلَه، سر ترا آورد.

***

ازش کلاه میخان، میره سر میاره:

پس آنگه سر ِ  یک رمه بی‌گناه / به خاک اندر آرد ز بهر کلاه -   

بهادر امیرعضدی