نام و نشان بزرگان، از اسرار مگو - بخش نخست - رستم

961026

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی 

*** 

نام و نشان بزرگان، از اسرار مگو -  بخش نخست - رستم

بنا بر عادت و ایجاب، رسمِ نا نوشته ایی، بین یلان و سران برجسته ی سپاه، مرسوم بوده ست که نامشان مخفی بماند. یا با نشانی و "آدرس" غلط، حریف را گمراه میکرده اند. و بیش از همه، نام رستم بنا به حفظ " امنیّتِ استراتژیک " نظامی، مخفی می مانده. 

***  

نام و نشان رستم، از اسرار مگو:

چو آمد به تنگ اندرون جنگجوی/تهمتن سوی رخش بنهاد روی-
نشست از بر رخش و رخشنده تیغ/کشید و بیامد چو غرنده میغ-
بدو گفت اولاد نام تو چیست/چه مردی و شاه و پناه تو کیست-
نبایست کردن برین ره گذر/ره نره دیوان پرخاشخر-

رستم به اولاد:

چنین گفت رستم که نام من ابر/اگر ابر باشد به زور هژبر-

همه نیزه و تیغ بار آورد/سران را سر اندر کنار آورد-
به گوش تو گر نام من بگذرد/دم و جان و خون و دلت بفسرد-
نیامد به گوشت به هر انجمن/کمند و کمان گو پیلتن-
هران مام کاو چون تو زاید پسر/کفن دوز خوانیمش ار مویه‌گر-
تو با این سپه پیش من رانده‌ای/همی گوز برگنبد افشانده‌ای-

فلسفه ی وجودی و جهانبینی فردوسی - بخش (3) - فلسفه ی مرگ و زندگی

و.ک(344,3) 

970201

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی
***
فلسفه ی وجودی و جهانبینی فردوسی - بخش (3) - فلسفه ی مرگ و زندگی
***
دستیابی به روح و رسالت مردمی  شاهنامه مستلزم درک و دریافت فلسفه ی و جودی و جهانبینی  فردوسی ست.
 ***
در جهان بینی فردوسی، این موارد:
  1 -  جهان بینی خردگرایانه،
  2 -  انسانمداری،
  3 -  فلسفه ی مرگ و زندگی
  4 - داد، حجم بزرگی از شاهنامه را فرا گرفته و با حساسیتی مسئولانه در سرتاسر شاهنامه با دقت تمام دنبال می شود.
و ازین میان، خط زمینه ی فردوسی در تمام عقاید و افکار و آرزوهایش، « داد » ست.
داد و داد گستری، استوارترین رکنِ بینش سیاسی- فلسفی فردوسی ست.
 ***
3 - فلسفه ی مرگ و زندگی، دغدغه ی همیشگیِ فردوسی:
فردوسی با آنکه اینجا و آنجا از وجود «دو سرای» سخن می گوید، مسئله مرگ و زندگی را با این دو جهان مستقیما مربوط نمی کند.
 در هیچ جای شاهنامه تا آنجا که می دانیم جز در یک یا دو مورد‌، به انسان وعده بهشت نمی دهند و او را از دوزخ نمی ترسانند. زندگی در این جهان به محک می خورد.
مرگ از نظر فردوسی امری حتمی است:
ز مـادرهمـه مرگ را زاده ایـم / بنـاچـــار گـــردن ورا داده ایــم  - 

او به طور دائم روی الزامی بودن مرگ، تاکید می کند:
ز مردن مـرا و تـرا چاره نیست / درنگی تـر از مرگ پتیـاره نیست  - 

هیچ کس را در هر مقامی که باشد گریزی از مرگ نیست:
نمـاند کـــسی زنـده اندر جـهــان / دلیــران و کار آزمــوده مـهـــان - 
و
همـه کارهای جهـــان را در است / مگر مرگ کانرا دری دیگر است - 
***
رستم، بزرگترین پهلوان و مردانه ترین چهره شاهنامه، آنگاه که خود را رو در روی مرگ می بیند، تنها یک نگرانی دارد: مردن بنام.
 ***
رستم به سیمرغ:
جهـان یادگار است و ما رفـتنی / به گــیتی نماند بجــــز مـردمی - 
بنــام نکو گـر بمیـــرم رواست / مرا نام باید که تن مرگ راست - 
***
مـرا مـرگ بهـــتـر از آن زنــدگــــی / که ســــالار باشـــــم کـــــنم بنــــدگی - 
یکی داســـتان زد برین بر پلــــــنگ / چو با شیرجنگ آورش خاست جنگ - 
بنــام ار بـریـزی مـــرا گفت خــــون / به از زنـدگانــی به نـنـــــگ اندرون -  
***
پندی که فردوسی در آغاز داستان خسروپرویز می دهد، زیباست:
مبادا که گســـتاخ باشی به دهـــر / که از پای زهرش فزونست زهر -  
ما ایــچ با آز و با کــیـنه دســت / ز منـــزل مکـن جـایگاه نـشسـت - 
ســـرای سپنج است با راه و رو / تو گــردی کهــن دیگـــر آرند نو - 
یکی اندر آید دگـــر بگـــــــــذرد / زمانی منـــزل چمـــد گـر چـــرد - 
چو بر خیزد آواز طــبل رحـــیل / به خاک اندر آید ســر مور و پیل - 
ز پرویز چون داســتانی شگـفـت / ز من بشـــنوی یاد باید گـــرفــت - 
که چندان ســزاواری و دســتگاه / بزرگی و اورنگ و فـر و ســپاه - 
کـزان بیشــتر نشــــنـوی درجهان / اگــر چـند پرســی زدانــا مهـان - 

چنـویی به دسـت یکـی پیــش کار / تبـه شــد تو تیمار و تنـگی مـدار - 
تو بی رنــجی از کارها برگــزین  / چو خـواهی که یابی بـداد آفـرین  - 
که نیک و بد اندر جهـان بگذرد / زمــانه دم مــا هـمــی بشــــمـرد  - 
اگــر تخـت یابی اگـر تاج و گـنج / وگـــر چنـد پوینــده باشـی برنـج - 
سرانجام جای تو خاکست و خشت / جــز از تخـــم نیــکی نبـاید کشـت -

بهادر امیرعضدی

فلسفه ی وجودی و جهانبینی فردوسی - بخش (1) - جهان بینی خردگرایانه

و.ک(344،1) 

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

***
فلسفه ی وجودی و جهانبینی فردوسی - بخش (1) - جهان بینی خردگرایانه
***
دستیابی به روح و رسالت مردمی  شاهنامه مستلزم درک و دریافت فلسفه ی وجودی و جهانبینی  فردوسی ست.
 ***
در جهان بینی فردوسی، این موارد:
  1 -  جهان بینی خردگرایانه،
  2 -  انسانمداری،
  3 -  فلسفه ی مرگ و زندگی
  4 - داد، حجم بزرگی از شاهنامه را فرا گرفته و با حساسیتی مسئولانه در سرتاسر شاهنامه با دقت تمام دنبال می شود.
و ازین میان، خط زمینه ی فردوسی در تمام عقاید و افکار و آرزوهایش، « داد » ست.
داد و داد گستری، استوارترین رکنِ بینش سیاسی- فلسفی فردوسی ست.
 ***
1 - جهان بینی خردگرایانه (راسیونالیستی) فردوسی:
 شاهنامه با این بیت آغاز می شود: 

بنام خـــــداوند جـان و خرد / کزین برتر اندیشه بر نگذرد.

***
خرد بهتر ازهر چه ایزد بداد / سـتایش خرد را به از راه داد -
خرد رهنمــای و خرد دلگشـــای / خرد دست گـیرد به هر دو سرای  -
ازو شـــادمانی و زویت غمیـست / وزویت فـزونی و زویت کمیسـت  -
*
از اوئی به هر دو سرای ارجمند / گســـسته خـرد پای دارد به بنــد  -
*
نخست آفرینش خرد را شناس/ نگهبان جان است و آن را سپاس  -
*
کنون ای خردمند وصف خرد/بدین جایگه گفتن اندرخورد-
*
خرد تیره و مرد روشن روان/نباشد همی شادمان یک زمان-
*
کنون تا چه داری بیار از خرد/که گوش نیوشنده زو برخورد-
*
چه گفت آن خردمند مرد خرد/که دانا ز گفتار از برخورد-
*
کسی کو خرد را ندارد ز پیش/دلش گردد از کردهٔ خویش ریش-
*
خرد را و جان را که یارد ستود/و گر من ستایم که یارد شنود-
*
هشیوار دیوانه خواند ورا/همان خویش بیگانه داند ورا-
*
خرد چشم جانست چون بنگری/تو بی‌چشم شادان جهان نسپری-
*
به گفتار دانندگان راه جوی/به گیتی بپوی و به هر کس بگوی-
*
سه پاس تو چشم است وگوش و زبان/کزین سه رسد نیک و بد بی‌گمان-
*
حکیما چو کس نیست گفتن چه سود/ازین پس بگو کافرینش چه بود-
*
چو دیدار یابی به شاخ سخن/بدانی که دانش نیاید به بن-
*
تویی کردهٔ کردگار جهان/ببینی همی آشکار و نهان-
*

ز هر دانشی چون سخن بشنوی/از آموختن یک زمان نغنوی-

بهادر امیرعضدی

فلسفه ی وجودی و جهانبینی فردوسی - بخش (2) - انسانمداری

و.ک(344,2) 

970128

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی
***
فلسفه ی وجودی و جهانبینی فردوسی - بخش (2) - انسانمداری
***
دستیابی به روح و رسالت مردمی  شاهنامه مستلزم درک و دریافت فلسفه ی و جودی و جهانبینی  فردوسی ست.
 ***
در جهان بینی فردوسی، این موارد:
  1 -  جهان بینی خردگرایانه،
  2 -  انسانمداری،
  3 -  فلسفه ی مرگ و زندگی
  4 - داد، حجم بزرگی از شاهنامه را فرا گرفته و با حساسیتی مسئولانه در سرتاسر شاهنامه با دقت تمام دنبال می شود.
و ازین میان، خط زمینه ی فردوسی در تمام عقاید و افکار و آرزوهایش، « داد » ست.
داد و داد گستری، استوارترین رکنِ بینش سیاسی- فلسفی فردوسی ست.
 ***
2 - انسانمداری فردوسی:
چـوزین بگــذری مــردم آمـد پدید  / شـــد این بنـدها را ســراسـر کلید -
سرش راست برشد چو سرو بلند / به گـــفتار خوب و خـــرد کاربند -
پذیــرنده هــوش و رای و خـرد / مـر او را دد و دام فـــرمان برد -
ز راه خــرد بـنگــری انــــــدکی / که مردم به معنی چه باشد یکی -
مگر مـردمی خیره خـوانی همی / جز این را نشـــانی ندانـی همی -
*
زمانه به مردم شد آراسته /  وزو ارج گیرد همی خواسته -
*
نخستین فطرت، پسین شمار، /  تویی خویشتن را به بازی مدار* -
.................................................................................
پ ن:
* همنوایی ِ کلام ِ فلسفی "دیده رو "، فیلسوف فرانسوی در باره انسان به پیروی از فلسفه و باور فردوسی :
 انسان کلام واحدیست  که باید با آن آغاز کرد و با آن پایان داد.

بهادر امیرعضدی

زرتشتیان، آتش پرستند؟؟

و.ک(345) 

970122

1

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

***

زرتشتیان، آتش پرستند؟؟

***   

به رنج ست زآهرمن، آتش پرست / نباشد برآن مرز، کس را نشست - 

چو بشنید زو شهریار جوان / سوی آتش آورد روی و روان - 

مگر هفتصد مرد آتش پرست / همه پیش آذر برآورده دست - 

 شه چینش گفتا به ایران خرام / نگهبان آتش ببین تا کدام - 

 نگر تا کرا یابی از دشمنان / از آتش پرستان و آهرمنان - 

ز آتش پرست و ز یزدان پرست/ برفتند با زیج رومی به دست - 

یکی پیر دهقان آتشپرست / که بر واژ، بَرسَم بگیرد بدست -  

بدو داد مهتر به فرمان اوی/ بر آیین آتش پرستان اوی -       

به هر برزنی در دبستان بدی / همان جای آتش پرستان بدی -  

برفتند با باژ و برسم به دست / نیایش کنان پیش آتش پرست -   

به آب و به آتش میازید دست / مگر هیربد مرد آتش پرست -  

پرستنده ی آتش زردهشت / همی رفت با باژ و برسم به مشت -   

نقطه مقابل بیت های یاد شده، به حکمِ بیت های زیرین، زرتشتیان، پاسداران و پرستاران آتش اند و نه "آتش پرست".

 زرتشتیان، آتش را نمادی از "دین ِبهی" میدانند:

چو خسرو به آب ِ مژه، رخ بشست / بر افشاند دینار، بر زَند و اُست -

به یک هفته بر، پیش ِ یزدان بُدند / مپندار کآتش پرستان بُدند -

که آتش، بدآن گاه، محراب بود / پرستنده را دیده پرآب بود - 

بسیار پیشتر، پیش از زرتشت، در عهد هوشنگ به گاه برجستن شرر از سنگ، آتش پاس داشته شده و "قبله" قرار گرفته: 

 فروغی پدید آمد از هر دو سنگ / دل ِ سنگ، گشت از فروغ، آذرنگ -

نشد مار کشته، ولیکن ز راز / ازین طبعِ  سنگ، آتش آمد فراز - 

جهاندار، پیش ِ جهان آفرین / نیایش همی کرد و خواند آفرین - 

که او را فروغی چنین هدیه داد / همین آتش آنگاه، "قبله" نهاد -

بگفتا فروغیست این ایزدی / پرستید(*) باید، اگر بخردی - 

شب آمد برافروخت آتش چو کوه / همان شاه در گرد او با گروه - 

یکی جشن کرد آن شب و باده خورد / سده نام آن جشن فرخنده کرد - 

ز هوشنگ ماند این سده یادگار / بسی باد چون او دگر شهریار -

................................

پ ن(*):

 پرستید باید، باید پرستاری کرد، باید این آتش را پایدار نگاهداشت.

بباشیم بر پیش "آتش" بپای / مگر پاک "یزدان" بود رهنمای - 

نخستین بر "آتش" ستایش گرفت / "جهان آفرین" را نیایش گرفت - 

دو شاه، در یک اقلیم، نگنجد:

اگر آتش خداست، "یزدان" و "جهان آفرین" را با خدایی چه کار.

 اگر  "یزدان" و "جهان آفرین" خدایند، آتش را با خدایی چه کار.  

 در باور زرتشتیان، "یزدان" و "جهان آفرین"، متن و محور و آتش، حاشیه و نماد ِ "دین بهی" انگاشته میشود. 

بهادر امیرعضدی

***********************

پاسخ دوستی در حاشیه ی
زرتشتیان، آتش پرستند؟؟