برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

عناوین یادداشت‌ها

  • رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (5) - گریز فره ی ایزدی از سر ِ گشتاسب. شنبه 6 بهمن 1403 00:20
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (5) - گریز فره ی ایزدی از سر ِ گشتاسب. *** پشوتن در گُرم و گداز از دست دادن برادر ست: به ابر اندر آمد خروش سپاه/پشوتن بیامد به ایوان شاه- خروشید و دیدش نَبُردَش نماز/بیامد به نزدیک تختش فراز- به آواز گفت ای سر سرکشان/ز برگشتن بختت...
  • رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (4) - شنبه 6 بهمن 1403 00:15
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (4) - *** اسفندیار، پند و خواهش مادر فَرّه مند خود را به گوش جان نمی نیوشد و با توشه ی کبر و غرور خود و با ره توشه ی بنه ی خود خواهی و آزمندی پدرش گشتاسب، پای در راستای بیداد و شر و ویرانگری می گذارد. *** به شبگیر هنگام بانگ خروس/ز...
  • رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (3) - گشتاسب و فره ی ایزدی شنبه 6 بهمن 1403 00:09
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (3) - گشتاسب و فره ی ایزدی *** کتایون قیصر رومی، گشتاسب را می بیند: چو از دور گشتاسپ را دید گفت/که آن خواب سر برکشید از نهفت- چو دستور آموزگار آن بدید/هم اندر زمان پیش قیصر دوید- که مردی گزین کرد از انجمن/به بالای سرو سهی در چمن- به...
  • رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (2) - گشتاسب و فره ی ایزدی شنبه 6 بهمن 1403 00:00
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (2) - گشتاسب و فره ی ایزدی *** گشتاسب، پدر زن زرتشت بر تخت پادشاهی می نشیند: نشست از بر تخت زر شهریار/بشد پیش او فرخ اسفندیار- همی بود پیشش پرستارفش/پراندیشه و دست کرده به کش- چو در پیش او انجمن شد سپاه/ز ناموران وز گردان شاه- همه...
  • رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (1) جمعه 5 بهمن 1403 23:14
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رد یابی دو گانه ی فر و فره ی ایزدی در شاهنامه - بخش (1) - در باور زرتشت، فره ایزدی، ویژه ی شاهان ست و بن مایه ی "فره ی ایزدی"، بر بینان ِ باور دین بهی استوار ست و بیشتر در عهد گشتاسب و لهراسب ست که واژه ی فره ایزدی در شاهنامه به قید قلم در آمده : پس این زردهشت پیمبرش...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (6) - واژه ی اندیشه. پنج‌شنبه 4 بهمن 1403 08:08
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (6) - واژه ی اندیشه. *** واژه ها در شاهنامه، به مفاهیم متعدد، با بار ِ معنایی متفاوت و گاه حتی متضاد با مفهوم مبنا، معیار، بنیانی یا "بیسیک" خود معنی می شوند. *** مفاهیم متعدد اندیشه در شاهنامه فردوسی. *** اندیشه، به...
  • (186) - مترادفِ اصطلاح عامیانه "داغ به جگر انداختن" در شاهنامه فردوسی چهارشنبه 3 بهمن 1403 20:38
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (186) - مترادفِ اصطلاح عامیانه " داغ به جگر انداختن " در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح داغ به جگر انداختن: فریدون، فغان و فریاد از قهر دهر را به دادار دادگر می رساند و انداختن داغ بر دل سلم و تور را از دادار دادگر درخواست...
  • جایگاه واژه ی «آفرینش» در شاهنامه - (4) - آفرینش ماه دوشنبه 1 بهمن 1403 15:18
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** جایگاه واژه ی آفرینش در شاهنامه - (4) - آفرینش ماه *** فردوسی، بر هفت واژه ی خرد، راستی، آشتی، داد، زندگی، آفرینش، و بنام زیستن، متمرکز ست و سرتاسر شاهنامه سرشار از به رخ کشیدن این مفاهیم ست. حکیم فردوسی، با جلا بخشیدن به همین مفاهیم، سلاحی بر ضد نقطه ی مقابل همین واژه ها، (جهل،...
  • جایگاه واژه ی «آفرینش» در شاهنامه - (3) - آفرینش خورشید دوشنبه 1 بهمن 1403 15:16
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** جایگاه واژه ی آفرینش در شاهنامه - (3) - آفرینش خورشید *** فردوسی، بر هفت واژه ی خرد، راستی، آشتی، داد، زندگی، آفرینش، و بنام زیستن، متمرکز ست و سرتاسر شاهنامه سرشار از به رخ کشیدن این مفاهیم ست. حکیم فردوسی، با جلا بخشیدن به همین مفاهیم، سلاحی بر ضد نقطه ی مقابل همین واژه ها،...
  • جایگاه واژه ی «آفرینش» در شاهنامه - (2) - آفرینش مردم دوشنبه 1 بهمن 1403 15:14
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** جایگاه واژه ی آفرینش در شاهنامه - (2) - آفرینش مردم *** فردوسی، بر هفت واژه ی خرد، راستی، آشتی، داد، زندگی، آفرینش، و بنام زیستن، متمرکز ست و سرتاسر شاهنامه سرشار از به رخ کشیدن این مفاهیم ست. حکیم فردوسی، با جلا بخشیدن به همین مفاهیم، سلاحی بر ضد نقطه ی مقابل همین واژه ها، (جهل،...
  • جایگاه واژه ی «آفرینش» در شاهنامه - (1) - آفرینش جهان دوشنبه 1 بهمن 1403 15:11
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** جایگاه واژه ی آفرینش در شاهنامه - (1) - آفرینش جهان *** فردوسی، بر هفت واژه ی خرد، راستی، آشتی، داد، زندگی، آفرینش، و بنام زیستن، متمرکز ست و سرتاسر شاهنامه سرشار از به رخ کشیدن این مفاهیم ست. حکیم فردوسی، با جلا بخشیدن به همین مفاهیم، سلاحی بر ضد نقطه ی مقابل همین واژه ها، (جهل،...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (5) - واژه ی تنگ جمعه 14 دی 1403 22:55
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی. *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (5) - واژه ی تنگ *** مفاهیم گوناگون، چند گانه و متفاوت "تنگ" در شاهنامه. *** تنگ به مفهوم تنگنا، درماندگی، بیچارهگی، دشواری، سختی: سراسر زمانه پر از جنگ بود/به جویندگان بر، جهان تنگ بود- و بیازید هوشنگ، چون شیر،...
  • رو یا روی نهادن دیدگاه سلحشورانه فردوسی با روحیه ی صوفیگرانه و عرفان منشانه. چهارشنبه 12 دی 1403 15:57
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رو یا روی نهادن دیدگاه سلحشورانه فردوسی با روحیه ی صوفیگرانه و عرفان منشانه. *** تقابل جبر و اختیار. تفاوت عرفان و عملگرایی. *** به راستی که روح بلند و بی باک و بی مهابای حکیم بزرگوار طوس، درین بیت آشکار ست: ز بدها "نباید" که پرهیز کرد/که پیش آیدت روز ننگ و نبرد- عطف به...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 16- نماد ِ جبر، از زبان بیژن گیو. چهارشنبه 5 دی 1403 23:32
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 16- نماد ِ جبر، از زبان بیژن گیو. ** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • آداب و امور تربیتی در "بزرگ و کوچکی" و محترم شمردن بزرگتر. پنج‌شنبه 15 آذر 1403 21:37
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** آداب و امور تربیتی در "بزرگ و کوچکی" و محترم شمردن بزرگتر. *** گیو، تندی و درشتی بیژن به پدر بزرگش گودرز را بر نمی تابد *** بپیش پدر شد پر از کیمیا/سخن گفت با او ز بهر نیا- چنین گفت مر گیو را کای پدر/بگفتم ترا من همه دربدر- که گودرز را هوش کمتر شدست/بآیین نبینی که دیگر...
  • (185) - مترادفِ اصطلاح عامیانه "مردش نیستی یا مرد نیست اگر ..." در شاهنامه فردوسی. پنج‌شنبه 15 آذر 1403 20:58
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (185) - مترادفِ اصطلاح عامیانه "مردش نیستی یا مرد نیست اگر ..." در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** هومان به فریبرز: سواران و پیلان و زرینه کفش/ترا بود با کاویانی درفش- بترکان سپردی بروز نبرد/ یلانت بایران نخوانند مرد- چو سالار باشی شوی...
  • (184) - مترادفِ چندین اصطلاح عامیانه، یکجا، در "گفتار هومان ویسه با بیژن گیو در نبرد یازده رخ" از شاهنامه فردوسی. پنج‌شنبه 15 آذر 1403 20:42
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (184) - مترادفِ چندین اصطلاح عامیانه، یکجا، در "گفتار هومان ویسه با بیژن گیو در نبرد یازده رخ" از شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** 1 - مترادف ِ اصطلاح " تا مرد سخن نگفته باشد ... یا رنگ رخسار خبر می دهد از سرّ درون ": چنین داد...
  • پرهای چند گانه ی سیمرغ به زال. جمعه 9 آذر 1403 01:18
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** پرهای چند گانه ی سیمرغ به زال. *** پر اول سیمرغ. سیمرغ به زال: چنین داد پاسخ که گر تاج و گاه/ببینی و رسم کیانی کلاه- مگر کاین نشیمت نیاید به کار/یکی آزمایش کن از روزگار- ابا خویشتن بر یکی پر من/خجسته بود سایهٔ فر من- گرت هیچ سختی بروی آورند/ور از نیک و بد گفت وگوی آورند- برآتش برافگن...
  • نام و ننگ در شاهنامه پنج‌شنبه 8 آذر 1403 22:23
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** نام و ننگ در شاهنامه *** فرجام ِ دو گانه ی ریسک ِ آزمون ِ رزم، یا پیروزی ست یا شکست. یا به نیکنامی ست یا به بد نامی. *** کسی نیست بی آز و بی نام و ننگ/همان آشتی بهتر آید ز جنگ- و بسی نامدار از پی نام و ننگ/بدادند بر خیره سرها بجنگ- و بدو گفت پیران که ما را ز جنگ/چه چارست جز جستن نام...
  • مفاخره پهلوانان پهلوانان در شاهنامه فردوسی پنج‌شنبه 8 آذر 1403 21:57
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مفاخره پهلوانان پهلوانان در شاهنامه فردوسی *** پهلوانان برای مفاخره ی بعد از نبرد، باید بدانند که با که نبرد کرده اند. *** هومان ویسه در نبرد با رستم، نام خود را کوه گوش قید میکند: مرا کوه گوشست* نام ای دلیر/پدر بوسپاسست* مردی چو شیر- من از وهر با این سپاه آمدم/سپاهی بدین رزمگاه...
  • (183) - مترادفِ اصطلاح ِ "بدبیاری"، در شاهنامه فردوسی جمعه 25 آبان 1403 14:49
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (183) - مترادفِ اصطلاح ِ " بدبیاری "، در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** مترادف ِ اصطلاح " بدبیاری "، به مفهوم ِ به بد گرفتار شدن. بد آوردن، در شاهنامه فردوسی *** بدبیاری هومان از آمدن رستم به آوردگاه. هومان به پیران: بپیران...
  • دو وجه موجه و ناموجه شمردن فرار، گریز و هزیمت در شاهنامه فردوسی. پنج‌شنبه 24 آبان 1403 10:00
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** دو وجه موجه و ناموجه شمردن فرار، گریز و هزیمت در شاهنامه فردوسی. *** گریز در وجه ناموجه. رستم: چنین گفت رستم بایرانیان/که یکسر ببندند کین را میان- بجان و سر شاه و خورشید و ماه/بخاک سیاوش بایران سپاه- بیزدان دادار جان آفرین/که پیروزی آورد بر دشت کین- که گر نامداران ز ایران سپاه/هزیمت...
  • آشتی جوی و مسالمت خویی رستم، تنیده با کین خواهی و نه کین جویی و کین خویی رستم. شنبه 19 آبان 1403 00:14
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** آشتی جوی و مسالمت خویی رستم، تنیده با کین خواهی و نه کین جویی و کین خویی رستم. *** خاقان چین به رستم: دلیری که چندین بجوید نبرد/برآرد همی از دل شیر گرد- ز شهر و نژاد و ز آرام خویش/سخن گوی و از تخمه و نام خویش- جز از تو کسی را ز ایران سپاه/ندیدم که دارد دل رزمگاه- مرا مهربانیست بر مرد...
  • (182) - مترادفِ اصطلاح ِ "پاتو از گلیمت دراز تر نکن"، در شاهنامه فردوسی. پنج‌شنبه 17 آبان 1403 19:49
    برگزیده هایی از شاهنامه *** (182) - مترادفِ اصطلاح ِ " پاتو از گلیمت دراز تر نکن "، در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** مترادف ِ اصطلاح " پاتو از گلیمت دراز تر نکن "، به مفهوم جایگاه خودت را بشناس. بدو گفت رستم: که بیدار باش/به آورد ِ این تُرک، هشیار باش- مشو...
  • (181) - مترادفِ اصطلاح ِ "دنیا رو آب ببره، یارو رو خواب میبره"، در شاهنامه فردوسی. سه‌شنبه 15 آبان 1403 15:55
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (181) - مترادفِ اصطلاح ِ " دنیا رو آب ببره، یارو رو خواب میبره "، در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** مترادف ِ اصطلاح " دنیا رو آب ببره، یارو رو خواب میبره "، به مفهوم بیخیال و بی دغدغه بودن: تو خورشید گفتی به آب اندر است/سپهر...
  • وصفی ناب و زیبا، از راستگویی، از زبان شیرین سهراب به هجیر: با دروغ، هرگز تیری به هدف نخواهد خورد چهارشنبه 9 آبان 1403 13:16
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** وصفی ناب و زیبا، از راستگویی، از زبان شیرین سهراب به هجیر. *** با دروغ، هرگز تیری به هدف نخواهد خورد. "دروغگو کم خواهد آورد": بیامد، یکی بُرز بالا گُزید/ به جایی که ایرانیان را بدید- بفرمود تا رفت پیشش هجیر/بدو گفت کژی نیاید ز تیر- نشانه نباید که خَم آورَد/چو پیچان شود،...
  • (180) - مترادفِ اصطلاح ِ "دندان روی جگر گذاشتن"، در شاهنامه فردوسی چهارشنبه 9 آبان 1403 12:47
    برگزیده هایی از شاهنامه *** (180) - مترادفِ اصطلاح ِ " دندان روی جگر گذاشتن "، در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** مترادف ِ اصطلاح " دندان روی جگر گذاشتن "، به مفهوم تحمل کردن و صبر و طاقت داشتن: دو روز این یکی رنج، بر تن نهید/دو دیده به کوه هماون نهید بهادر...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 15- نماد ِ جبر، از زبان رستم. چهارشنبه 9 آبان 1403 12:45
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 15- نماد ِ جبر، از زبان رستم. ** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی از...
  • (179) - مترادفِ اصطلاح ِ "دندان روی جگر گذاشتن"، در شاهنامه فردوسی. چهارشنبه 9 آبان 1403 12:29
    برگزیده هایی از شاهنامه *** (179) - مترادفِ اصطلاح ِ " دندان روی جگر گذاشتن "، در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** مترادف ِ اصطلاح " دندان روی جگر گذاشتن "، به مفهوم تحمل کردن و صبر و طاقت داشتن: دو روز این یکی رنج، بر تن نهید/دو دیده به کوه هماون نهید بهادر...
  • (178) - مترادفِ اصطلاح ِ "ساعت خوب کردن"، در شاهنامه فردوسی. پنج‌شنبه 3 آبان 1403 01:55
    برگزیده هایی از شاهنامه *** (178) - مترادفِ اصطلاح ِ "ساعت خوب کردن"، در شاهنامه فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** مترادف ِ اصطلاح "ساعت خوب کردن"، به مفهوم شگون خیر زدن، طالع سعد جُستن: ز اختر یکی روز فرخ بجُست/که بیرون شدن را کی آید درست- و که امروز گردیم...