برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

عناوین یادداشت‌ها

  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - 12 - نماد ِ جبر، در قامت ِ روزگار. پنج‌شنبه 8 شهریور 1403 09:02
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - 12 - نماد ِ جبر، در قامت ِ روزگار. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 11 - نماد ِ جبر، در قامت ِ آسمان. پنج‌شنبه 8 شهریور 1403 09:01
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 11 - نماد ِ جبر، در قامت ِ آسمان. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 10 - نماد ِ جبر، در قامت ِ اختر. پنج‌شنبه 8 شهریور 1403 08:51
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین – 10 - نماد ِ جبر، در قامت ِ اختر . *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - 9 - نماد ِ جبر، در قامت ِ قَدَر. پنج‌شنبه 8 شهریور 1403 08:48
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - 9 - نماد ِ جبر، در قامت ِ قَدَر . *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - 8 - نماد ِ جبر، در قامت ِ آفرینش. پنج‌شنبه 8 شهریور 1403 08:40
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - 8 - نماد ِ جبر، در قامت ِ آفرینش . *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (7) - نماد ِ جبر، در قامت ِ سرای سپنج. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:45
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (7) - نماد ِ جبر، در قامت ِ سرای سپنج. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (6) - نماد ِ جبر، در قامت ِ گنبد تیزگرد. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:42
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (6) - نماد ِ جبر، در قامت ِ گنبد تیزگرد. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (5) - نماد ِ جبر، در قامت ِ قضا. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:32
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (5) - نماد ِ جبر، در قامت ِ قضا . *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (4) - نماد ِ جبر، در قامت ِ دهر. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:27
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (4) - نماد ِ جبر، در قامت ِ دهر. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (3) - نماد ِ جبر، در قامت ِ سرنوشت. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:20
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (3) - نماد ِ جبر، در قامت ِ سرنوشت . *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (2) - نماد ِ جبر، در قامت ِ چرخ. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:07
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (2) - نماد ِ جبر، در قامت ِ چرخ. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (1) - نماد ِ جبر، در قامت ِ زمانه. چهارشنبه 7 شهریور 1403 23:03
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** جبر در شاهنامه - فردوسی، جبراندیش ِ اختیار گزین - (1) - نماد ِ جبر، در قامت ِ زمانه. *** جبر و جبر اندیشی، در قامت ِ چرخ ، سرنوشت، دهر، قضا، قَدَر، آفرینش، اختر، آسمان، روزگار، سپهر، جهان، سرای سپنج، گیتی و گنبد تیزگرد، جا به جا در شاهنامه، خود می نمایانند. و در برابر، این جبر ِ ناشی...
  • آفت ِ نژاد پرستی، عرب ستیزی، ترک ستیزی پنج‌شنبه 1 شهریور 1403 14:03
    آفت ِ نژاد پرستی، عرب ستیزی، ترک ستیزی *** فراتر از آفت های دین ِ فردوسی(شیعه بودن با نبودن)، مدایح، زن ستیز بودن یا نبودن فردوسی، تطابق های تاریخی در شاهنامه و محل های جغرافیایی در شاهنامه، که تمرکز بر آنان بیشتر و مقدم بر متن خود شاهنامه واقع شده و زمان و انرژی ِ بیهوده و یاوه ای طلب می کند و این دو مورد ِ اخیر هم...
  • مفهوم "سنگی" در شاهنامه جمعه 12 مرداد 1403 07:48
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی ** * مفهوم "سنگی" در شاهنامه *** سنگی، به مفهوم گران سنگ، گران مایه، استوار و مقاوم، سنگین و باوقار، جا درست، نژاده، سخت سنگ و با اراده. *** دو سنگی دو جنگی دو شاه زمین/میان کیان چون درخشان نگین- و به جای خرد سام ِ سنگی بود/به خشم اندرون شیر ِ جنگی بود- و بدو گفت رهام جنگی...
  • چیرگی غرور شیده بر خِرَدَش، در نبرد با کیخسرو جمعه 12 مرداد 1403 00:53
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** چیرگی غرور شیده بر خِرَدَش، در نبرد با کیخسرو: وزان سو بر شیده شد ترجمان/که دوری گزین از بد بدگمان- جز از بازگشتن ترا رای نیست/که با جنگ خسرو ترا پای نیست- بهنگام کردن ز دشمن گریز/ به از کشتن و جستن رستخیز- شیده: بدان نامور ترجمان شیده گفت/که آورد مردان نشاید نهفت- چنان دان که تا...
  • شخصیت های شاهنامه، همدیگر را چگونه می بینند؟ - بخش 26 -وصف افراسیاب از زبان پسرش شیده یا پشنگ جمعه 12 مرداد 1403 00:16
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** شخصیت های شاهنامه، همدیگر را چگونه می بینند؟ - بخش 26 - وصف افراسیاب از زبان پسرش شیده یا پشنگ: بروز چهارم چو شد کار تنگ/بپیش پدر شد دلاور پشنگ- بدو گفت کای کدخدای جهان/سرافراز بر کهتران و مهان- بفر تو زیر فلک شاه نیست/ترا ماه و خورشید بد خواه نیست- شود کوه آهن چو دریای آب/ اگر...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (4) - واژه ی نامی. جمعه 12 مرداد 1403 00:03
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (4) - واژه ی نامی. *** نامی، نامآوری، شهرت: بفرمود کانکو گرامی ترست/وزین لشکر امروز نامی ترست- و نبیره که از جان گرامی تر است/به دانش ز جاماسپ نامی تر است- و همان در جهان نیز نامی شوی/به نزد بزرگان گرامی شوی- و شکیبایی از مهر نامی...
  • پهن کردن، به مفهوم کشتن پنج‌شنبه 11 مرداد 1403 23:49
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** پهن کردن، به مفهوم کشتن: زمین را ز خون رود دریا کنیم/ز بالای، بدخواه، پهنا کنیم- و ز خون گر در و کوه و دریا شود/درازای ما همچو پهنا شود- و ور ایدون که از دشت نیزه وران/ببالد کسی از کران تا کران- زمین آنک بالاست پهنا کنیم/وزان دشت بی آب دریا کنیم- بهادر امیرعضدی
  • آب یا باد؟ - در بیت ِ: بر این داستان زد یکی رهنمون / که آبی که از خانه آید برون دوشنبه 1 مرداد 1403 07:58
    آب یا باد؟ در بیت ِ: بر این داستان زد یکی رهنمون که آبی که از خانه آید برون *** درباره بیتی از شاهنامه سهیل یاری گل دره از آنجا که متونی چون شاهنامه فردوسی در بردارنده امثال و حکم کهن ایرانی است. اطلاع از منابعی که در آن به امثال و حکم ایرانی اشاره شده - خصوصاً برای مصححان بایسته است. یکی از فواید این کار کمک به تصحیح...
  • (174) - مترادف اصطلاحِ "نمک بر زخم پاشیدن"، در شاهنامه ی فردوسی دوشنبه 1 مرداد 1403 01:54
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (174) - مترادف اصطلاحِ "نمک بر زخم پاشیدن" ، در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** نمک بر زخم پاشیدن: *** هر آنگه که بیگانه شد خویش تو/بدانست راز کم و بیش تو- چو جویی دگر زو تو بیگانگی/کند رهنمونی به دیوانگی- یکی دشمنی باشد اندوخته/ نمک...
  • دختر کید هندی زنی دیگر از زنان نیک شاهنامه دوشنبه 25 تیر 1403 06:05
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** دختر کید هندی زنی دیگر از زنان نیک شاهنامه *** کید دخترش را به فرستاده اسکندر اینگونه می شناساند: فرستاده را پیش بنشاختند/ز هر در فراوانش بنواختند- ازان پس فرستاده را شاه گفت/که من دختری دارم اندر نهفت- که گر بیندش آفتاب بلند/شود تیره از روی آن ارجمند- کمندست گیسوش همرنگ قیر/همی...
  • مراد از چشم خروس در شاهنامه. دوشنبه 25 تیر 1403 05:38
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مراد از چشم خروس در شاهنامه. *** چشم خروس تجلی ِ نهایت آراستگی، به هنجاری و سامان یافتگی: چهل مهد دیگر بد از آبنوس ز گوهر درفشان چو چشم خروس به شبگیر برخاست آوای کوس هوا شد به کردار چشم خروس چو دانست گرگین که آمد عروس همه دشت ازو شد چو چشم خروس بزد نای مهراب و بربست کوس بیاراست لشکر...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (3) - واژه ی اندیشه. جمعه 22 تیر 1403 15:47
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (3) - واژه ی اندیشه. *** واژه ی اندیشه، در شاهنامه بیشتر با بار معنایی و کلی نگرانی و اضطراب مفهوم پیدا می‌کند و کمتر در قامت ِ سگالش، تفکر، تعقل و غیره آمده. اندیشه، به مفهوم ِتفکر، سگالش، تعقل: به نام خداوند جان و خرد کزین برتر...
  • ناید گزند؟ یا نیابد گزند؟ سه‌شنبه 12 تیر 1403 01:56
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** ناید گزند؟ یا نیابد گزند؟ *** پی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند . ❌ چاپ مسکو: پی افگندم از نظم کاخی بلند که از باد و بارانش نیاید گزند این بیت: پی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و بارانش ناید گزند ✅ در پیوند و همسان با بیت های زیر، ترا نام ازان برنیاید بلند...
  • نکته، شرحی بر لَخت ِ "بنهاد و تفت" در مصرع اول چند بیت در شاهنامه پنج‌شنبه 10 خرداد 1403 19:29
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** نکته، شرحی بر لَخت ِ "بنهاد و تفت" در مصرع دوم چند بیت در شاهنامه و پیوند با مصرع پیشین بیت پسین: چو بشنید نوذر که قارن برفت، دمان از پسش روی بنهاد و تفت، همی تاخت* کز روز بد بگذرد سپهرش مگر زیر پی نسپرد *تفت همی تاخت(به مفهوم تفت، گرازان و تازان تاخت) * سپاه انجمن کرد و...
  • مرگ، جبر ِ زندگی - بخش (10) - قباد کاوه، شکارگر و صیاد مرگ شنبه 15 اردیبهشت 1403 14:00
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مرگ، جبر ِ زندگی - بخش (10) - قباد کاوه، شکارگر و صیاد مرگ *** قباد کاوه : کسی زنده بر آسمان نگذرد/ شکارست و مرگش همی بشکرد- *** مرگ، جبر زندگی ست. زندگی، شکار مرگ ست (جز مرگ را کس ز مادر نزاد) و برگزیدن مرگ، اختیار ِ زندگی. در شاهنامه، این برخی از پهلوانان و شاهانند که شکارگر مرگ می...
  • (173) - مترادف اصطلاحِ "انگشت حیرت به دندان گرفتن"، در شاهنامه ی فردوسی. یکشنبه 2 اردیبهشت 1403 22:59
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (173) - مترادف اصطلاحِ " انگشت حیرت به دندان گرفتن "، در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** انگشت حیرت به دندان گرفتن : چنین گفت اغریرث هوشمند/که گر بارمان را رسد زین گزند- دل مرزبانان شکسته شود/برین انجمن کار بسته شود- یکی مرد بی نام...
  • اسکندر، دم ِ مرگ، مادرش را حرمت می نهد و پاس میدارد جمعه 31 فروردین 1403 20:20
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** اسکندر، دم ِ مرگ، مادرش را حرمت می نهد و پاس میدارد و از او دلجویی میکند. اسکندر مرگ را به امید دیدار مادر، پذیرا می‌شود : تو پند من ای مادر پرخرد/نگه دار تا روز من بگذرد- ز چیزی که آوردم از هند و چین/ز توران و ایران و مکران زمین- بدار و ببخش آنچ افزون بود/وز اندازهٔ خویش بیرون بود-...
  • شهر ایران، به مفهوم ایرانشهر ، در شاهنامه پنج‌شنبه 30 فروردین 1403 19:46
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** در شاهنامه، افزون بر هزار بار نام ایران، بیش از چهل بار(چهل و هشت بار) نیز نام از "شهر ایران"، به مفهوم ایرانشهر آورده شده. *** که پور فریدون نیای من ست/همه شهر ایران سرای من ست- & چو کاووس در شهر ایران رسید/ز گرد سپه شد هوا ناپدید- & ترا بانوی شهر ایران کنم/به زور...
  • زن از دید جمشید، در ملحقات شاهنامه سه‌شنبه 21 فروردین 1403 07:33
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** زن از دید جمشید، در ملحقات شاهنامه: تو هستی زن و مرد من از نخست/ز من باید اندازه فرهنگ جست- زن ارچه دلیرست و با زور دست/همان نیم مرد ست هر چونکه هست – زنان را ز خوبی هنر دست رس/نکو تر سخن پارسایی و بس – هنرها ز زن مرد را بیشتر/ ز زن مرد بد در جهان پیشتر - دختر کورنگ شاه زابلی به...