برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

عناوین یادداشت‌ها

  • (163) - مترادف اصطلاحِ "در چشم به هم زدنی ..." در شاهنامه ی فردوسی شنبه 29 مهر 1402 11:14
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (163) - مترادف اصطلاحِ " در چشم به هم زدنی ... " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** بشد پیش سهراب رزم آزمای/بر اسپش ندیدم فزون زان به پای- که بر هم زند مژه را جنگ جوی /گراید ز بینی سوی مغز بوی- که سهرابش از پشت زین برگرفت/برش ماند...
  • در پرده گویی ِ "عیان ترین بی حاجت ِ بیان" حکیم فردوسی طوسی، در سروده های "اروتیک" شاهنامه - بخش هشتم - زال و رودابه سه‌شنبه 25 مهر 1402 06:30
    و.ک(072,8) برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** در پرده گویی ِ "عیان ترین بی حاجت ِ بیان" حکیم فردوسی طوسی، در سروده های "اروتیک" شاهنامه - بخش هشتم - زال و رودابه *** بی پروا ترین حس و غریزه ی "حیوانی ِ" انسان، پیچیده در چادر شب ِ عفاف و شرم ِ حکیم طوس. *** اروتیسم و حجب قلم ِ حکیم فردوسی...
  • (121) - مترادف اصطلاحِ "از مادر نزاییده کسی که ..." در شاهنامه ی فردوسی دوشنبه 24 مهر 1402 07:22
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (121) - مترادف اصطلاحِ " از مادر نزاییده کسی که ... " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** ندیمه ی رودابه به زال زر: چنین گفت کز مادر اندر جهان/ نزاید کس اندر میان مهان- به دیدار سام و به بالای او/ به پاکی دل و دانش و رای او- دگر چون...
  • (187) - مترادف اصطلاحِ "به کار حسن، به کام حسین" در شاهنامه ی فردوسی یکشنبه 23 مهر 1402 08:48
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (187) - مترادف اصطلاحِ " به کار حسن، به کام حسین " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** ندیمه های رودابه در روند آشنا ساختن دو دلداده (زال و رودابه): پرستنده گفتند یک با دگر/که آمد به دام اندرون شیر نر- کنون کار رودابه و کام زال/به جای...
  • (162) - مترادف اصطلاحِ "خدا روزیت رو جایی دیگه حواله کنه" در شاهنامه ی فردوسی یکشنبه 23 مهر 1402 01:23
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (162) - مترادف اصطلاحِ " خدا روزیت رو جایی دیگه حواله کنه " در شاهنامه ی فردوسی. چنین بود و روزی نبودت ز من *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** خدا روزیت رو جایی دیگه حواله کنه : بخندید بسیار گرد آفرید/به باره برآمد سپه بنگرید- چو سهراب را دید بر پشت...
  • بزرگ‌منشی سهراب و امان دادن به هجیر گودرز جمعه 21 مهر 1402 10:41
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** بزرگ‌منشی سهراب و امان دادن به هجیر گودرز: چو سهراب جنگ آور او را بدید/برآشفت و شمشیر کین برکشید- ز لشکر برون تاخت برسان شیر/به پیش هجیر اندر آمد دلیر- چنین گفت با رزم دیده هجیرکه تنها به جنگ آمدی خیره خیر- چه مردی و نام و نژاد تو چیست/که زاینده را بر تو باید گریست- هجیرش چنین داد...
  • (161) - مترادف اصطلاحِ "کارِ کسی را ساختن" به مفهوم کشتن در شاهنامه ی فردوسی. جمعه 21 مهر 1402 10:37
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (161) - مترادف اصطلاحِ "کارِ کسی را ساختن" به مفهوم کشتن در شاهنامه ی فردوسی. ازان پس بسازید سهراب را/ببندید یک شب برو خواب را- *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** چو افراسیاب آن سخنها شنود/خوش آمدش خندید و شادی نمود- افراسیاب: پدر را نباید که داند پسر/که...
  • مروری بر دو عبارت ِ چمانندهٔ چرمه و چمانندهٔ دیزه جمعه 31 شهریور 1402 16:25
    و.ک(040) مروری بر دو عبارت ِ چمانندهٔ چرمه و چمانندهٔ دیزه *** حاشیه ای بر بخشی از سخنرانی ابوالفضل خطیبی، دانشگاه تهران، ۲۴ آذر ۹۴ بررسی دست نویسهای شاهنامه و تصحیح دکتر خالقی *** چاپ مسکو و نظامی عروضی : چمانندهٔ دیزه هنگام گرد/چرانندهٔ کرگس اندر نبرد- دکتر جلال خالقی مطلق : چمانندهٔ چرمه هنگام گرد/چرانندهٔ کرگس...
  • باور ِ حکیم فرزانه ی طوس، به بیگانگی دادار دادگر با بیدادگری - بخش 2 یکشنبه 26 شهریور 1402 17:09
    و.ک(004,2) برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** باور ِ حکیم فرزانه ی طوس، به بیگانگی دادار دادگر با بیدادگری - بخش 2 *** باور ِ حکیم فرزانه ی طوس، به بیگانگی دادار دادگر با بیدادگریِ گردان سپهر - *** فردوسی و بیدادگری گردان سپهر: *** "من آنم سزد گر بنالم ز داد". زال پیش پدر، از بیدادی که پیش ازین بر او روا...
  • همزمانی "اتفاق عجیب ِ" تولد برمایه با تولد فریدون دوشنبه 13 شهریور 1402 09:06
    و.ک(080) همزمانی "اتفاق عجیب ِ" تولد برمایه با تولد فریدون *** جستاری در حاشیه ی کتاب زن در شاهنامه، دکتر جلال خالقی مطلق، برگردان از آلمانی: مریم رضایی، تهران: انتشارات محمود افشار، ۱۴۰۱، ص ۵۸ تا ۶۰ *** ‍ فرانک او همسر آبتین و مادر فریدون است. رسالت او این است که پسرش فریدون را به هر قیمتی به سلطنت...
  • (160) - مترادف اصطلاحِ "چشم ِ امید به کسی داشتن" در شاهنامه ی فردوسی دوشنبه 6 شهریور 1402 19:48
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (160) - مترادف اصطلاحِ " چشم ِ امید به کسی داشتن " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** سام به منوچهر: جهان پهلوان سام بر پای خاست/ چنین گفت کای خسرو داد راست- ز شاهان مرا دیده بر دیدنست/ ز تو داد و ز ما پسندیدنست- بهادر امیرعضدی
  • راز ِ خوف انگیز و مبهم ِ رابطه ی ژرف ِ مردمان زمینی شاهنامه با آسمان - بخش اول جمعه 27 مرداد 1402 09:46
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** راز ِ خوف انگیز و مبهم ِ رابطه ی ژرف ِ مردمان زمینی شاهنامه با آسمان - بخش اول *** در شاهنامه، آسمان، همیشه راز دار مردم، سپاهیان، گردان، پهلوانان و شاهان بوده . آسمانی که رحمت و برکت را ، ادبار و نکبت را ره آورد او می بینند . آسمانی که بی اراده ی زمینیان، خشم رعد آسا و تندر ِ غضبش...
  • باور ِ حکیم فرزانه ی طوس، به بیگانگی دادار دادگر با بیدادگری - بخش 1 چهارشنبه 25 مرداد 1402 23:40
    و.ک(004,1) برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** باور ِ حکیم فرزانه ی طوس، به بیگانگی دادار دادگر با بیدادگری - بخش 1 *** باور ِ حکیم فرزانه ی طوس، به بیگانگی دادار دادگر با بیدادگری چرخ بلند، غدر ِ زهر آگین ِ دهر و سالوس ِ سپهر. *** فردوسی و بیدادگری چرخ بلند: چنینست کردار چرخ بلند /به دستی کلاه و به دیگر کمند- چو شادان...
  • برتلس و پیکربندی شاهنامه دوشنبه 9 مرداد 1402 15:40
    برتلس و پیکربندی شاهنامه *** شیوه توصیفی: (1 - قسمت اسطوره ای: از آغاز کتاب تا پادشاهی فریدون) - (2 - قسمت پهلوانی: از قیام کاوه آهنگر تا مرگ رستم) - (3 - قسمت تاریخی: از بهمن اسفندیار تا یزدگرد سوم) - شیوه تاریخی: (1 - پیشدادیان از کیومرث تا زوطهماسب) - (2 - کیانیان از کیقباد تا اسکندر مقدونی) - (3 - اشکانیان از اشک...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - 14- واژه ی "باز" در شاهنامه پنج‌شنبه 22 تیر 1402 21:06
    و.ک(042) برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - 14- واژه ی باد در شاهنامه. *** مفاهیم متفاوت ِ "باز" در شاهنامه *** بازِ جای: بازِ جای، از "ویژگی های سبکی" حکیم طوس فردوسی ست. باز ِ، به از - همسان و مترادف ِ به ب، از الف & به دو، از یک & به...
  • (159) - مترادف اصطلاحِ "بی گدار به آب زدن" در شاهنامه ی فردوسی دوشنبه 5 تیر 1402 16:06
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (159) - مترادف اصطلاحِ " بی گدار به آب زدن " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاحِ بی گدار به آب زدن: به هر کار، هنگام ِ جَستن نکوست/ زدن رای با مرد ِ هشیار و دوست- چو کاهل شود مرد، هنگام کار/ از آن پس نیابد چنان روزگار- بهادر...
  • (158) - مترادف اصطلاحِ "سر از پا نشناختن" در شاهنامه ی فردوسی. جمعه 2 تیر 1402 01:43
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (158) - مترادف اصطلاحِ " سر از پا نشناختن " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاحِ سر از پا نشناختن: چوشاپور ارمزد بگرفت جای/ندانست نرسی سرش را ز پای- جهان سوی داد آمد و ایمنی/ز بد بسته شد دست آهرمنی- و چنان برگرفتند لشکر ز...
  • (157) - مترادف اصطلاحِ "دست ما کوتاه و خرما بر نخیل" در شاهنامه ی فردوسی شنبه 6 خرداد 1402 13:55
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (157) - مترادف اصطلاحِ " دست ما کوتاه و خرما بر نخیل " در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاحِ دست ما کوتاه و خرما بر نخیل : چه سازی که چاره بدست تو نیست/درازست، در کام و شست تو نیست- بهادر امیرعضدی
  • حاشیه ای بر مواردی از متنی درج شده از جناب فریدون جنیدی در گفتگو با "ایسنا" سه‌شنبه 19 اردیبهشت 1402 09:26
    و.ک(010) درد نامه ای از سر ِ رنجیدگی خاطر . *** حاشیه ای بر مواردی از متنی درج شده از جناب فریدون جنیدی در گفتگو با "ایسنا" *** *فریدون جنیدی با اشاره به بیت‌های ‌مشهور منسوب به فردوسی درباره آن‌ها توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید از فردوسی نیستند. این شاهنامه‌پژوه و استاد زبان‌های باستانی در گفت‌وگو با ایسنا...
  • شگرد پهلوانان و شاهان در نبرد های شاهنامه ی فردوسی - بخش 5 - نیزه، شگرد پولادوند دوشنبه 18 اردیبهشت 1402 23:03
    و.ک(041,5) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** شگرد پهلوانان و شاهان در نبرد های شاهنامه ی فردوسی - بخش 5 - نیزه، شگرد پولادوند *** نیزه، شگرد پولادوند : ازان پس غمی گشت پولادوند/ ز فتراک بگشاد پیچان کمند- برآویخت با طوس چون پیل مست/ کمندی ببازوی گرزی بدست- کمربند بگرفت و او را ز زین/ برآورد و آسان بزد بر زمین- به...
  • عرفان شرقی و شاهنامه - بخش چهارم - 2 - دوگانگی(پارادوکس) ِ عرفان کیخسرو و "پراگماتیسم" تنیده با مدارا و روا داری زال و رستم یکشنبه 10 اردیبهشت 1402 19:32
    عرفان شرقی و شاهنامه - بخش چهارم - 2 - دوگانگی(پارادوکس) ِ عرفان کیخسرو و "پراگماتیسم" تنیده با مدارا و روا داری زال و رستم *** نقل از: عرفان شرقی و شاهنامه - بخش چهارم - 1 - دوگانگی(پارادوکس) ِ عرفان کیخسرو و "پراگماتیسم" تنیده با مدارا و روا داری زال و رستم &&&&&& ضمن سپاس...
  • فردوسی، فرا تر از دهر و فرو دست تر از آفریدگار. یکشنبه 10 اردیبهشت 1402 11:59
    و.ک(081) بر گزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** فردوسی، فرا تر از دهر و فرو دست تر از آفریدگار. *** حکیم طوس فردوسی فرزانه، در چرخه ی آفریدگار و دهر یا زمانه، خود را فرا دست تر از دهر و فرو دست تر از آفریدگار می بیند. *** گلایه ی فردوسی، از دهر: الا ای برآورده چرخ بلند/چه داری به پیری مرا مستمند- چو بودم جوان در برم...
  • آب هم از گناهکاران(افراسیاب)، دلچرکین ست و آنان را در خود نمی پذیرد. یکشنبه 10 اردیبهشت 1402 10:11
    بر گزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** آب هم از گناهکاران(افراسیاب)، دلچرکین ست و آنان را در خود نمی پذیرد. &&& گیو و گودرز در مسیر دیدار با کیکاووس به دریای چیست می رسند. آب دریا را تیره و تار می بینند و هوم عابد را ایستاده حیران بر لب آب: چنان بد که گودرز کشوادگان/همی رفت باگیو و آزادگان- گرازان و پویان...
  • زنان نامی شاهنامه، زنانی "بیگانه"، انیرانی (غیر ایرانی) هستند. جمعه 8 اردیبهشت 1402 13:30
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** زنان نامی شاهنامه، زنان ِ سرآمد شاهنامه، زنانی "بیگانه"، انیرانی (غیر ایرانی) هستند. سیندخت، رودابه، تهمینه، فرنگیس، ناهید ِ قیصر و کتایون قیصر، گلشهر، جریره، منیژه، همگی تبار و نَسَبی غیر ایرانی دارند. *** سیندخت، با رگه ای تازی، از نژاد ضحاک : همسر مهراب کابلی، مادر...
  • خدای شاهنامه، خدایی متفاوت از خدای ادیان و آیین ها. دوشنبه 28 فروردین 1402 13:46
    و.ک(043) برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** خدای شاهنامه، خدایی متفاوت از خدای ادیان و آیین ها. *** فردوسی، حکیم فرزانه و خردمند، خدایش را نه قهار و جبار و مکار، که دادگر و دادگستر و دادار، خداوند جان و خرد می بیند و در دو فراز، این نحوه ی بینش و نگرش به "خدای ویژه اش" را در لفافه ی بینش ِ رستم فرخزاد می...
  • هفت در شاهنامه - 22 - هفت شاه که به دیدار بهرام گور آمدند شنبه 26 فروردین 1402 23:17
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** هفت در شاهنامه - 22 - هفت شاه که به دیدار بهرام گور آمدند. *** هفت شاه که به دیدار بهرام گور آمدند: بیامد به درگاه او هفت شاه/که آیند با رای شنگل به راه- یکی شاه کابل دگر هند شاه /دگر شاه سندل بشد با سپاه- دگر شاه مندل که بد نامدار/همان نیز جندل که بد کامگار- ابا ژنده پیلان و زنگ و...
  • پند های شاهنامه فردوسی - بخش (102) - پند بهرام گور به مردمان پنج‌شنبه 24 فروردین 1402 15:49
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** پند های شاهنامه فردوسی - بخش (102) - پند بهرام گور به مردمان. *** گزیده پندهایی در لا به لای گفتار ها و متن شاهنامه، که حکیم بزرگوار طوس، بیشتر در آغاز و فرجام داستان هایش و گاه از زبان ِ دل ِ شخصیت های شاهنامه اش، لب به سخن می گشاید. *** پند بهرام گور به مردمان: همه رای با مرد...
  • هفت در شاهنامه - 21 - بهرام گور و موبدانش، پاسخگوی هفت پرسش قیصر. پنج‌شنبه 24 فروردین 1402 15:41
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** هفت در شاهنامه - 21 - بهرام گور و موبدانش، پاسخگوی هفت پرسش قیصر. *** سپهبد فرستاده را پیش خواند/بران نامور پیشگاهش نشاند- بیامد جهاندیده دانای پیر/سخن گوی و بادانش و یادگیر- بپرسید بهرام و بنواختش/بر تخت پیروزه بنشاختش- سخن هرچ گویی تو پاسخ دهیم/وز آواز تو روز فرخ نهیم- فرستادهٔ...
  • هفت در شاهنامه - 20 - بهرام گور و نخواستن خراج هفت ساله از خاقان چین. چهارشنبه 23 فروردین 1402 02:04
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** هفت در شاهنامه - 20 - بهرام گور و نخواستن خراج هفت ساله از خاقان چین. *** بهرام گور: از ایدر برفتم به اندک سپاه/شدند آنک بدخواه بد نیک خواه- یکی نامداری چو خاقان چین/جهاندار با تاج و تخت و نگین- به دست من اندر گرفتار شد/سر بخت ترکان نگونسار شد- مرا کرد پیروز یزدان پاک/سر دشمنان رفت...
  • (156) - مترادف اصطلاحِ "نشون به اون نشون، یا نشان به آن نشان" در شاهنامه ی فردوسی سه‌شنبه 22 فروردین 1402 16:10
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (156) - مترادف اصطلاحِ "نشون به اون نشون، یا نشان به آن نشان" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاحِ نشون به اون نشون، یا نشان به آن نشان: همی کرد بازی بدان همنشان/وزو پر ز خون دیدهٔ سرکشان- و بدین همنشان تا قباد بزرگ/که از داد...