برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

عناوین یادداشت‌ها

  • پشوتن، در سوگ اسفندیار شنبه 17 دی 1401 00:21
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** پشوتن، در سوگ اسفندیار: پشوتن همی رفت گریان به راه/پس پشت تابوت و اسپ سیاه- زنان از پشوتن درآویختند/همی خون ز مژگان فرو ریختند- که این بند تابوت را برگشای/تن خسته یک بار ما را نمای- پشوتن غمی شد میان زنان/خروشان و گوشت از دو بازو کنان- به آهنگران گفت سوهان تیز/بیارید کامد کنون...
  • پند های شاهنامه فردوسی - بخش (100) - پند پشوتن به بهمن اسفندیار. شنبه 17 دی 1401 00:11
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** پند های شاهنامه فردوسی - بخش (100) - پند پشوتن به بهمن اسفندیار. *** گزیده پندهایی در لا به لای گفتار ها و متن شاهنامه، که حکیم بزرگوار طوس، بیشتر در آغاز و فرجام داستان هایش و گاه از زبان ِ دل ِ شخصیت های شاهنامه اش، لب به سخن می گشاید. *** پند پشوتن به بهمن اسفندیار: گامی پشوتن...
  • واژه "میل" در شاهنامه فردوسی پنج‌شنبه 15 دی 1401 20:18
    و.ک(008) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** واژه "میل" در شاهنامه فردوسی. *** در شاهنامه فردوسی، و در سروده های دیگر شاعران میهنمان، « میل » را از چند دیدگاه می توان دید و کاوید . و از این کاوش، « میل » را چند گونه ی متفاوت، می شود برآورد کرد . 1- "میل"، واحدی تقریبی برای بعد مسافت : فردوسی : بزد...
  • آیین نگارش، تکنیک و فنّ نامه نگاری در شاهنامه فردوسی - 22 چهارشنبه 14 دی 1401 09:44
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** آیین نگارش، تکنیک و فنّ نامه نگاری در شاهنامه فردوسی - 22 *** قاعده مرسوم در نامه نگاری های اداری(دیوانی) امروزین، که از شیوه و فرم نامه نگاری در شاهنامه اقتباس شده ست. عنوان: از: به: موضوع: *** چند نمونه از نامه نگاری در شاهنامه فردوسی *** نامه ی ارجاسبِ جهن به گشتاسبِ لهراسب ***...
  • خشم سران و خروش پشوتن برآیند آزمندی گشتاسب. دوشنبه 12 دی 1401 09:01
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** خشم سران و خروش پشوتن برآیند آزمندی گشتاسب. *** خشم و نفرت سران ایران به گشتاسب: بزرگان ایران گرفتند خشم/ز آزرم گشتاسپ شستند چشم- به آواز گفتند کای شوربخت/چو اسفندیاری تو از بهر تخت- به زابل فرستی به کشتن دهی/تو بر گاه تاج مهی برنهی- سرت را ز تاج کیان شرم باد/به رفتن پی اخترت نرم...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (1) - واژه ی پیوند. شنبه 10 دی 1401 01:13
    و.ک(011) بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (1) - واژه ی پیوند. *** در شاهنامه، واژه ی پیوند با مفاهیم متعدد قید شده: *** پیوند، فرمانبری یا فرمانبرداری: پس ار شاه را این چنین است کام/نشاید زدن جز به فرمانش گام- به فرمان شاه این سه فرزند من/برون آنگه آید ز پیوند...
  • شخصیت های شاهنامه، همدیگر را چگونه می بینند؟ - بخش 25 - رستم از دید اسفندیار. دوشنبه 5 دی 1401 16:01
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** #شخصیت های شاهنامه، همدیگر را چگونه می بینند؟ - بخش 25 - رستم از دید اسفندیار. *** اسفندیار به گشتاسب: چنین پاسخ آوردش اسفندیار/که ای پرهنر نامور شهریار- همی دور مانی ز رستم کهن/براندازه باید که رانی سخن- تو با شاه چین جنگ جوی و نبرد/ازان نامداران برانگیز گرد- چه جویی نبرد یکی مرد...
  • بُعد فلسفی پر سیمرغ در شاهنامه سه‌شنبه 29 آذر 1401 17:10
    و.ک(032) بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** بُعد فلسفی پر سیمرغ در شاهنامه *** نقش ِ فلسفی"اقبال ِ سخاوتمندانه" نشان دادن پرهای سیمرغ به زال و "انفعال ِ دریغ ورزانه" پرهای جفت ِ سیمرغ به اسفندیار. *** اقبال نشان دادن پر سیمرغ به زال در برهه ی زاده شدن رستم، از پهلوی رودابه: بیاور یکی خنجر آبگون...
  • مشت فشردن، شکل دیگری از عزم جزم کردن و کمر همت بر بستن در شاهنامه. دوشنبه 28 آذر 1401 09:47
    و.ک(053) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** مشت فشردن، شکل دیگری از عزم جزم کردن و کمر همت بر بستن در شاهنامه. عنان سپردن، عنان سبک کردن و رکاب گران کردن در شاهنامه، هم برای پیش تاختن و هم برای کمر همت بر بستن نیز توصیف شده. *** اسفندیار در نبرد سپاه گشتاسب با سپاه ارجاسب: بیفشارد بر گرز پولاد مشت /ز قلب سپه گرد...
  • آرایش نظامی، در جنگ های بزرگ ِ شاهنامه - بخش سیزدهم چهارشنبه 23 آذر 1401 19:27
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** #آرایش نظامی، در جنگ های بزرگ ِ شاهنامه - بخش سیزدهم. *** آرایش نظامی سپاه ارجاسب در برابر سپاه گشتاسب: پس ارجاسپ شاه دلیران چین/بیاراست لشکرش را همچنین- جدا کرد از خلخی سی هزار/جهان آزموده نبرده سوار- فرستادشان سوی آن بیدرفش/که کوس مهین داشت و رنگین درفش- بدو داد یک دست زان...
  • آیین ها در شاهنامه ی فردوسی - ۵ - آیین زرتشت - زرتشت و دین بهی در شاهنامه - ۱۱ یکشنبه 20 آذر 1401 21:04
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** آیین ها در شاهنامه ی فردوسی - ۵ - آیین زرتشت - زرتشت و دین بهی در شاهنامه - ۱۱ *** آیین زرتشت(دین بهی)، در قامت "ایدئولوژی" همپا و پا به پای ارکان سرحد داری(زر - زور - سپاه). *** گشتاسب، پس از بنیاد و تحکیم ایدئولوژی(دین بهی) و تحریک زرتشت، میلش به فرا مرز، فرا می روید:...
  • زرینه گرز، از نمادهای فره ی ایزدی یکشنبه 20 آذر 1401 19:44
    و.ک(054) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** زرینه گرز، از نمادهای فره ی ایزدی *** عصا، چوبدستی، چوب تعلیمی، منتشا*، "زرینه گرز" از نمادهای فره ی ایزدی: *** هراس و نگرانی گشتاسب، پس از تعبیر خوابش به وسیله ی جاماسب: چو شاه جهاندار بشنید راز/بران گوشهٔ تخت خسپید باز- ز دستش بیفتاد زرینه گرز /تو گفتی برفتش...
  • گنگ دژ، بهشت گنگ، یا سیاووشگرد، شارسان بنا شده ی سیاوش در قچقار باشی یکشنبه 20 آذر 1401 10:09
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** گنگ دژ، بهشت گنگ، یا سیاووشگرد، شارسان بنا شده ی سیاوش در قچقار باشی: جهانجوی چون گنگ دژ را بدید/شد از آب دیده رخش ناپدید- همی گفت کای داور داد و پاک/یکی بنده ام دل پر از ترس و باک- که این بارهٔ شارستان پدر/بدیدم برآورده از ماه سر- سیاوش که از فر یزدان پاک/چنین باره ای برکشید از...
  • (153) - مترادف اصطلاحِ "یکی شدن" در شاهنامه ی فردوسی. یکشنبه 20 آذر 1401 08:58
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (153) - مترادف اصطلاحِ "یکی شدن" به مفهوم به هم پیوستن، یگانه شدن، هماهنگ و همگون شدن، در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح یکی شدن، در شاهنامه فردوسی. *** چنان شد که گشتاسپ با کدخدای/یکی شد به خورد و به آرام و رای- و اگر سال...
  • (152) - مترادف اصطلاحِ "اگه خدا بخواد" در شاهنامه ی فردوسی یکشنبه 20 آذر 1401 08:56
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (152) - مترادف اصطلاحِ "اگه خدا بخواد" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح اگه خدا بخواد، در شاهنامه فردوسی. *** به روز نبرد ار بخواهد خدای/به رزم اندر آرم سرت زیر پای-
  • نقش راز آلود ستارگان در پیش بینی ِ رخدادها در شاهنامه ی فردوسی – بخش 31 – شنبه 19 آذر 1401 23:10
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** نقش راز آلود ستارگان در پیش بینی ِ رخدادها در شاهنامه ی فردوسی – بخش 31 – *** حکیم فرزانه ی طوس، در شاهنامه ی کوه پیکرش، باور پیشینیان ما به طالع سعد و نحس و ایمان آنان به توان اختر شناسان در باز بینی و بازخوانی آینده ی اشخاص یا رخداد ها یا جنگ های پیش رو، را بازتاب می دهد و رخ می...
  • هفت در شاهنامه - 18 - بدرقه کنندگان کیخسرو، هفت روز در انتظار او می مانند یکشنبه 6 آذر 1401 07:39
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** هفت در شاهنامه - 18 - بدرقه کنندگان کیخسرو، هفت روز در انتظار او می مانند. *** هفت کشور پدیدار در جام کی خسرو: *** بدرقه کنندگان کیخسرو، هفت روز در انتظار او می مانند: بگفتند کین کار شد با درنگ/چنین چند باشیم بر کوه و سنگ- اگر شاه شد از جهان ناپدید/چو باد هوا از میان بردمید- دگر...
  • عرفان شرقی و شاهنامه - بخش نهم - عروج کیخسرو از دید بدرقه کنندگانش. یکشنبه 6 آذر 1401 07:24
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** عرفان شرقی و شاهنامه - بخش نهم - عروج کیخسرو از دید بدرقه کنندگانش. *** ریشخند کردن عروج کیخسرو از دید بدرقه کنندگانش: بران چشمه یکسر فرود آمدند/ز خسرو بسی داستانها زدند- که چونین شگفتی نبیند کسی/وگر در زمانه بماند بسی- کزین رفتن شاه نادیده ایم/ز گردنکشان نیز نشنیده ایم- بهادر...
  • (151) - مترادف اصطلاحِ "از تو چه پنهون" در شاهنامه ی فردوسی یکشنبه 6 آذر 1401 07:10
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (151) - مترادف اصطلاحِ "از تو چه پنهون" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح از تو چه پنهون در شاهنامه فردوسی. *** کیخسرو: همی گفت کای داور دادگر/تو دادی مرانازش و زور و فر- تو دانی که او نیست برداد و راه/بسی ریخت خون...
  • نام، نشان و نژاد، رگ خواب و غیرت و تعصب، در شاهنامه شنبه 5 آذر 1401 17:20
    و.ک(055) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** نام، نشان و نژاد، رگ خواب و غیرت و تعصب، در شاهنامه *** بهرام گودرز و رگ غیرت نام در شاهنامه. دوان رفت بهرام پیش پدر/ که ای پهلوان یلان سربسر- بدانگه که آن تاج برداشتم / به نیزه به ابر اندر افراشتم - یکی تازیانه ز من گم شدست / چو گیرند بی مایه ترکان بدست - به بهرام بر چند...
  • کیخسرو، خوش نام تاریخ، نگران ِ بدنام تاریخ شدن خود ست. جمعه 4 آذر 1401 09:53
    و.ک(056) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** کیخسرو، خوش نام تاریخ، نگران ِ بدنام تاریخ شدن خود ست. *** کیخسرو، نگران چیره شدن کبر و غرور بر روح و روان خود ست. دلواپس ست که: "بگیتی بماند ز من نام بد". کیخسرو، خوش تر دارد که در رده ی پیشینیان خود رقم نخورده و بدنام تاریخ به شمار نیاید چرا که ضحاک، جمشید،...
  • عاقبت و سرنوشت شوم افراسیاب جمعه 4 آذر 1401 08:42
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** عاقبت و سرنوشت شوم افراسیاب. *** فرجام شوم افراسیاب خونریز و پناه بردنش به غاری در اردبیل. افراسیاب، در مسیر ِ خونخواری و نابکاری هایش در حکومت بر مردمان توران زمین، از سر ِ ناچاری و درماندگی، به سیاه چاله ی غاری در اردبیل پناه می برد: ازان پس چنان بد که افراسیاب/همی بود هر جای بی...
  • #کندز،#کندوز،# قندوز یا #بیکند(بیکُند) در شاهنامه چهارشنبه 2 آذر 1401 08:32
    و.ک(057) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** #کندز،#کندوز،# قندوز یا #بیکند(بیکُند) در شاهنامه *** جهانجوی پر دانش افراسیاب/نشسته به کندز بخورد و بخواب- نشست اندران مرز زان کرده بود/که کندز فریدون برآورده بود- برآورده در کندز آتشکده/همه زند و استا بزر آژده- ورا نام کندز بدی پهلوی/اگر پهلوانی سخن بشنوی- کنون نام کندز...
  • پند های شاهنامه فردوسی - بخش (99) - پند کیخسرو به افراسیاب. چهارشنبه 2 آذر 1401 08:10
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** پند های شاهنامه فردوسی - بخش (99) - پند کیخسرو به افراسیاب. *** گزیده پندهایی در لا به لای گفتار ها و متن شاهنامه، که حکیم بزرگوار طوس، بیشتر در آغاز و فرجام داستان هایش و گاه از زبان ِ دل ِ شخصیت های شاهنامه اش، لب به سخن می گشاید. *** پند کیخسرو به افراسیاب: کسی کو بدانش توانگر...
  • وصف گنگ دژ، بهشت گنگ سیاوش چهارشنبه 2 آذر 1401 07:58
    و.ک(058) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** وصف بهشت گنگ سیاوش، در ناحیه ی قبچاق باشی، که افراسیاب در برابر سپاه کیخسرو به سرداری رستم، به بهشت گنگ عقب نشینی کرد و از فغفور چین کمک خواست: بران بارهٔ دژ نپرد عقاب/نبیند کسی آن بلندی بخواب- خورش هست و ایوان و گنج و سپاه/ترا رنج بدخواه را تاج و گاه- همان بوم کو را...
  • حرمت جسد دشمن در شاهنامه فردوسی - ۷ - جسد شیده افراسیاب چهارشنبه 2 آذر 1401 07:44
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** حرمت جسد دشمن در شاهنامه فردوسی - ۷ - جسد شیده افراسیاب *** حرمت جسد شیده افراسیاب، نزد کیخسرو: گرفتش بچپ گردن و راست پشت/برآورد و زد بر زمین بر درشت- همه مهرهٔ پشت او همچو نی/شد از درد ریزان و بگسست پی- یکی تیغ تیز از میان بر کشید/سراسر دل نامور بر درید- برو کرد جوشن همه چاک چاک/همی...
  • (150) - اصطلاحِ "بی چشم و رویی" در شاهنامه ی فردوسی یکشنبه 29 آبان 1401 23:49
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (150) - مترادف اصطلاحِ "بی چشم و رویی" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح بی چشم و رویی در شاهنامه فردوسی. *** افراسیاب از دید کیخسرو. *** کیخسرو از بی چشم و رویی افراسیاب می گوید: چو بشنید خسرو ز قارن سخن/بیاد آمدش گفتهای...
  • (149) - مترادف اصطلاحِ "پشت گرمی" در شاهنامه ی فردوسی یکشنبه 29 آبان 1401 23:35
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (149) - مترادف اصطلاحِ "پشت گرمی" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح پشت گرمی در شاهنامه فردوسی: بدان خواسته نیست ما را نیاز/که از جور و بیدادی آمد فراز- کرا پشت گرمی بیزدان بود/همیشه دل و بخت خندان بود- بر و بوم و گنج و...
  • شباهت کیخسرو با کوروش یکشنبه 29 آبان 1401 15:37
    و.ک(006,1) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** شباهت کیخسرو با کوروش: ز هر سو پراگنده بی مر سپاه/زترکان بیامد بنزدیک شاه- همی داد زنهار و بنواختشان/بزودی همی کار بر ساختشان- سران را ز توران زمین بهر داد/بهر نامداری یکی شهر داد- بهر کشوری هر که فرمان نبرد/ز دست دلیران او جان نبرد- شدند آن زمان شاه را چاکران/چو پیوسته...
  • (148) - مترادف اصطلاحِ "قسم خوردن یا قسم دادن" در شاهنامه ی فردوسی . پنج‌شنبه 26 آبان 1401 07:11
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (148) - مترادف اصطلاحِ "قسم خوردن یا قسم دادن" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** اصطلاح قسم خوردن در شاهنامه فردوسی *** قَسَم به خون سیاوش. *** بیژن در قَسَم خوردن به خون سیاوش، از جان پدر بزرگش گودرز و شاه کیخسرو مایه می گذارد....