برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی

شتاب و فشار زندگی، تمرکز، حال، و دل و دماغ را از مردم گرفته تا بنشینند و دیوان شمس، حافظ، سعدی یا شاهنامه را بخوانند.این گزیده نگارش های مختصر و کم حجم، شاید روزنه ای باشد برای آشنایی و آشتی شهروندان ایران شهر عزیز، با مفاخر گذشته ی تاریخ میهن مان.

عناوین یادداشت‌ها

  • ترفند های جنگی در شاهنامه فردوسی – بخش ۱۷ - تاکتیک جنگی وقت خریدن در شاهنامه سه‌شنبه 1 فروردین 1402 04:10
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** ترفند های جنگی در شاهنامه فردوسی – بخش ۱۷ - تاکتیک جنگی وقت خریدن در شاهنامه. *** مهراب کابلی و تاکتیک جنگی وقت خریدن در برابر شماساس و خزروان تورانی، تا رسیدن زال و رستم. *** مهراب کابلی، پیکی سوی شماساس گسیل می دارد: به فرستاده ای آمد از نزد اوی/به سوی شماساس بنهاد روی- به پیش...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (2) - واژه ی زخم. دوشنبه 29 اسفند 1401 13:43
    و.ک(044) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - (2) - واژه ی زخم. *** زخم، آسیب،جراحت: پر از زخم شمشیر دیدم تنش/دریده برو مغفر و جوشنش - و گذر کرد پر خستگیها بر آب/ازان زخم پیکان شده پرشتاب- و همه تنش پر زخم شمشیر بود/که فرزند شیران بد و شیر بود - و همی بود قیصر به...
  • گلایه ی فردوسی از باد و برف و تنگدستی اش چهارشنبه 24 اسفند 1401 08:29
    و.ک(045) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** گلایه ی فردوسی از باد و برف و تنگدستی اش: ز گیتی برآمد سراسر خروش/در آذر بد این جشن روز سروش- برآمد یکی ابر و شد تیره ماه/همی تیر بارید ز ابر سیاه- نه دریا پدید و نه دشت و نه راغ/نبینم همی در هوا پر زاغ- حواصل فشاند هوا هر زمان/چه سازد همی زین بلند آسمان- نماندم نمکسود و...
  • تازیان، از دیدگاه فردوسی و یزدگرد سوم. چهارشنبه 17 اسفند 1401 10:36
    و.ک(046) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** تازیان، از دیدگاه فردوسی و یزدگرد سوم. *** تازیان، از دیدگاه فردوسی: تازیان، نیزه داران ِ خنجرگزار گزین کرد از تازیان سی هزار/همه نیزه داران خنجرگزار - فردوسی، عربستان را با قید ِ دشت نیزه وران و دشت نیزه گزاران می نمایاند و می نامد: فراوان کس از دشت نیزه وران/بر خویش...
  • داوری گشسپ دبیر، از نابکاری یزدگرد بزه کار. سه‌شنبه 16 اسفند 1401 06:48
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** داوری گشسپ دبیر، از نابکاری یزدگرد بزه کار. *** نقد و نکوهش گشسپ دبیر بر فراز دخمه ی یزدگرد بزه کار: چنین گفت گویا گشسپ دبیر/که ای نامداران برنا و پیر- جهاندارمان تا جهان آفرید/کسی زین نشان شهریاری ندید- که جز کشتن و خواری و درد و رنج/بیاگندن از چیز درویش گنج- ازین شاه ناپاک تر کس...
  • مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - 15 - واژه ی "دهید" در شاهنامه. دوشنبه 15 اسفند 1401 10:22
    و.ک(007) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** مفاهیم متعدد، متفاوت و گاه متضاد یک واژه در شاهنامه - 15 - واژه ی "دهید" در شاهنامه. *** مفاهیمی متفاوت از واژه ی "دهید"(بجنگید، برزمید)، در بیت: به ترکان بفرمود کاندر "دهید"/درین دشت، کشتی به خون برنهید- *** مراد از دهید، همان دهاده، داد و...
  • نقش راز آلود ستارگان در پیش بینی ِ رخدادها در شاهنامه ی فردوسی – بخش 33 – شاپور ذوالاکتاف پنج‌شنبه 27 بهمن 1401 11:34
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** نقش راز آلود ستارگان در پیش بینی ِ رخدادها در شاهنامه ی فردوسی – بخش 33 – شاپور ذوالاکتاف *** حکیم فرزانه ی طوس، در شاهنامه ی کوه پیکرش، باور پیشینیان ما به طالع سعد و نحس و ایمان آنان به توان اختر شناسان در باز بینی و بازخوانی آینده ی اشخاص یا رخداد ها یا جنگ های پیش رو، را بازتاب...
  • زنان سنت شکن در شاهنامه - 5 - سنت شکنی گلنار. یکشنبه 23 بهمن 1401 19:52
    و.ک(048,5) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** زنان سنت شکن در شاهنامه - 5 - سنت شکنی گلنار. *** زنانی آزاده، اراده گرا، پراگماتیست، جسور و بی پروا، سنت شکنان عرصه ی آداب و رسم های معمول و متعارف و در هم کوبنده ی سنت در شاهنامه اند. *** یکی کاخ بود اردوان را بلند/به کاخ اندرون بنده ای ارجمند- که گلنار بد نام آن ماه...
  • زنان سنت شکن در شاهنامه - 4 - سنت شکنی منیژه. یکشنبه 23 بهمن 1401 16:00
    و.ک(048,4) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** زنان سنت شکن در شاهنامه - 4 - سنت شکنی منیژه. *** زنانی آزاده، اراده گرا، پراگماتیست، جسور و بی پروا، سنت شکنان عرصه ی آداب و رسم های معمول و متعارف و در هم کوبنده ی سنت در شاهنامه اند. *** بیژن خود را می آراید و به جشنگاه ارمان می رود. بیژن برای در امان ماندن از گزند...
  • زنان سنت شکن در شاهنامه - 3 - سنت شکنی تهمینه. یکشنبه 23 بهمن 1401 12:38
    و.ک(048,3) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** زنان سنت شکن در شاهنامه - 3 - سنت شکنی تهمینه. *** زنانی آزاده، اراده گرا، پراگماتیست، جسور و بی پروا، سنت شکنان عرصه ی آداب و رسم های معمول و متعارف و در هم کوبنده ی سنت در شاهنامه اند. *** تهمینه بر بالین رستم ِ خفته ی مست : تراام کنون گر بخواهی مرا چو یک بهره از تیره...
  • پند های شاهنامه فردوسی - بخش (101) - پند اورمزد شاپور اردشیر. پنج‌شنبه 20 بهمن 1401 16:47
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** پند های شاهنامه فردوسی - بخش (101) - پند اورمزد شاپور اردشیر . *** گزیده پندهایی در لا به لای گفتار ها و متن شاهنامه، که حکیم بزرگوار طوس، بیشتر در آغاز و فرجام داستان هایش و گاه از زبان ِ دل ِ شخصیت های شاهنامه اش، لب به سخن می گشاید. *** پند اورمزد شاپور اردشیر: چنین گفت کای...
  • رگه ی عوام شناسی اردشیر ساسان(اردشیر بابکان) در پندهایش به پسرش. پنج‌شنبه 20 بهمن 1401 15:44
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** رگه ی عوام شناسی اردشیر ساسان(اردشیر بابکان) در پندهایش به پسرش شاپور اردشیر و بر حذر داشتن از عوام زدگی: چو سال اندر آمد به هفتاد و هشت/جهاندار بیدار بیمار گشت- بفرمود تا رفت شاپور پیش/ورا پندها داد ز اندازه بیش- بدان ای پسر کاین سرای فریب/ندارد ترا شادمان بی نهیب- نگهدار تن باش و...
  • زنان سنت شکن در شاهنامه - 2 - سنت شکنی مالکه دختر طایر عرب. پنج‌شنبه 20 بهمن 1401 14:43
    و.ک(048,2) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** زنان سنت شکن در شاهنامه - 2 - سنت شکنی مالکه دختر طایر عرب. *** زنانی آزاده، اراده گرا، پراگماتیست، جسور و بی پروا، سنت شکنان عرصه ی آداب و رسم های معمول و متعارف و در هم کوبنده ی سنت در شاهنامه اند. *** مالکه، شاپور را بر می گزیند: ز دیوار دژ مالکه بنگرید/درفش و سر...
  • شهروی موبد، مشاور نیک اندیش شاپور در انگیزه دادن به او در ساخت پل پنج‌شنبه 20 بهمن 1401 14:25
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** شهروی موبد، مشاور نیک اندیش شاپور در انگیزه دادن به او در ساخت پل: چنین گفت موبد بران شاه خرد/که ای پاک دل نیک پی شاه گرد- کنون مرد بازاری و چاره جوی/ز کلبه سوی خانه بنهاد روی- چو بر دجله بر یکدگر بگذرند/چنین تنگ پل را به پی بسپرند- بترسد چنین هرکس از بیم کوس/چنین برخروشند چون زخم...
  • نقش راز آلود ستارگان در پیش بینی ِ رخدادها در شاهنامه ی فردوسی – بخش 32 – کید هندی شنبه 8 بهمن 1401 19:16
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** نقش راز آلود ستارگان در پیش بینی ِ رخدادها در شاهنامه ی فردوسی – بخش 32 – کید هندی *** حکیم فرزانه ی طوس، در شاهنامه ی کوه پیکرش، باور پیشینیان ما به طالع سعد و نحس و ایمان آنان به توان اختر شناسان در باز بینی و بازخوانی آینده ی اشخاص یا رخداد ها یا جنگ های پیش رو، را بازتاب می دهد...
  • ترور یا "حذف فیزیکی" در شاهنامه - 4 - ترور نا فرجام اردشیر بابکان به فرمان اردوان شنبه 8 بهمن 1401 00:23
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** ترور یا "حذف فیزیکی" در شاهنامه - 4 - ترور نا فرجام اردشیر بابکان به فرمان اردوان *** اردوان به پسرش بهمن: اردوان پیامی به پسرش بهمن در هندوستان فرستاد و بهمن نیز پیام اردوان را به خواهرش (همسر اردشیر ساسان) می فرستد و او را به زهر دادن اردشیر ترغیب می کند: بدو گفت رو پیش...
  • هفت در شاهنامه - 19 - هفت گرد اردشیر ساسان (اردشیر بابکان)، در تسخیر کوه جایگاه کرم هفتواد شنبه 8 بهمن 1401 00:07
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** هفت در شاهنامه - 19 - هفت گرد اردشیر ساسان (اردشیر بابکان)، در تسخیر کوه جایگاه کرم هفتواد *** وزان جایگه شد سوی جنگ کرم/سپاهش همی کرد آهنگ کرم- گزین کرد زان مهتران هفت مرد/دلیران و شیران روز نبرد- هرآنکس که بودی هم آواز اوی/نگفتی به باد هوا راز اوی- بهادر امیرعضدی
  • سوگند شاهی کیخسرو در پیشگاه کیکاووس، در آتشکده آذرگشسب چهارشنبه 5 بهمن 1401 23:26
    بر گزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** سوگند شاهی کیخسرو در پیشگاه کیکاووس، در آتشکده آذرگشسب و در محضر رستم و گودرز و...، در شاهنامه فردوسی. *** کنون از تو سوگند خواهم یکی / نباید که پیچی ز داد اندکی - که پر کین کنی دل ز افراسیاب / دمی آتش اندر نیاری به آب - ز خویشی مادر بدو نگروی / نپیچی و گفت کسی نشمری - به گنج و...
  • چند سندِ نمادین از « تحسین و تکریم » و « تخفیف و تحقیر » شاهنامه فردوسی، در گذرِ تاریخِ " فرهنگ و ادب پارسی چهارشنبه 5 بهمن 1401 23:20
    بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** چند سندِ نمادین از « تحسین و تکریم » و « تخفیف و تحقیر » شاهنامه فردوسی، در گذرِ تاریخِ " فرهنگ و ادب پارسی " *** ملک الشعرای بهار: آنچه کوروش کرد و دارا، وانچه زرتشتِ مهین / زنده گشت از همّت فردوسیِ سحر آفرین - و شاهنامه هست بی اغراق، قرآن عجم / رتبه ی دانای طوسی رتبه ی...
  • ستم، نامهٔ عزل شاهان بود. هشدار فردوسی به بیدادگران ناپاک پنج‌شنبه 29 دی 1401 11:19
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** ستم، نامهٔ عزل شاهان بود. هشدار فردوسی به بیدادگران ناپاک. *** چنین گفت نوشین روان قباد/که چون شاه را دل بپیچد ز داد- کند چرخ* منشور او را سپاه/ستاره نخواند ورا نیز شاه- ستم، نامهٔ عزل شاهان بود/چو درد دل بیگناهان بود- هشدار حکیم خردمند و فرزانه ی طوس، فردوسی به بیدادگران ناپاک:...
  • (155) - مترادف اصطلاحِ "پیش توپچی ترقه در کردن" در شاهنامه ی فردوسی چهارشنبه 28 دی 1401 15:51
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** (155) - مترادف اصطلاحِ "پیش توپچی ترقه در کردن" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** تو اندر گمانی ز نیروی خویش/همی پیش دریا بری جوی خویش- بهادر امیرعضدی
  • (154) - مترادف اصطلاحِ "منزل مبارکی" در شاهنامه ی فردوسی سه‌شنبه 27 دی 1401 22:34
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** (154) - مترادف اصطلاحِ "منزل مبارکی" در شاهنامه ی فردوسی. *** ردّ ِ پای ریشه ی اصطلاحاتِ عامیانه در شاهنامه. *** پیران، در پی بنا شدن سیاووشگرد و کاخ فرنگیس در سیاووشگرد، به دیدار فرنگیس می رود: سپهدار پیران ز هر سو براند/بسی آفرین بر سیاوش بخواند- چو یک بهره از شهر خرم...
  • صنایع ادبی، در شاهنامه - جناس تام - جناس ناقص سه‌شنبه 27 دی 1401 10:33
    و.ک(023) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** صنایع ادبی، در شاهنامه - جناس تام - جناس ناقص *** جناس تام: سپهدار سهراب نیزه بدست/یکی بارکش " باره " ای برنشست - سوی " باره " آمد یکی بنگرید/به " باره " درون بس کسی را ندید- باره، اسب - باره، برج و بارو. چو " در " شد ز " در...
  • دارای داراب، دم مرگ، برای گسترش دین بهی، از اسکندر رومی، خواستار پرورش دخترش(روشنک) می شود دوشنبه 26 دی 1401 02:09
    و.ک(049) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** دارای داراب، دم مرگ، برای گسترش دین بهی، از اسکندر رومی، خواستار پرورش دخترش(روشنک) می شود: بدو گفت مگری کزین سود نیست/از آتش مرا بهره جز دود نیست- چنین بود بخشش ز بخشنده ام/هم از روزگار درخشنده ام- نگه کن به فرزند و پیوند من/به پوشیدگان خردمند من- ز من پاک دل دختر من...
  • ردّ و نشان ِ جبر باوری در شاهنامه ی فردوسی - بخش 9 - جبر اندیشی دارای داراب. دوشنبه 26 دی 1401 01:47
    و.ک(003,9) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** ردّ و نشان ِ جبر باوری در شاهنامه ی فردوسی - بخش 9 - جبر اندیشی دارای داراب . *** جبر اندیشی دارای داراب در نبرد با اسکندر: ببینیم فرجام تا چون بود/که گردِش ز اندیشه بیرون بود- و نخست آفرین کرد بر کردگار/که زو دید نیک و بد روزگار- دگر گفت کز گردش آسمان/خردمند برنگذرد بی...
  • اسکندر بر بالین برادر ناتنی ناشناخته اش دارای داراب دوشنبه 26 دی 1401 00:04
    برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** اسکندر بر بالین برادر ناتنی ناشناخته اش دارای داراب: به نزدیک اسکندر آمد وزیر/که ای شاه پیروز و دانش پذیر- بکشتیم دشمنت را ناگهان/سرآمد برو تاج و تخت مهان- چو بشنید گفتار جانوشیار/سکندر چنین گفت با ماهیار- که دشمن که افگندی اکنون کجاست/بباید نمودن به من راه راست- برفتند هر دو به...
  • فردوسی اسکندر را شاهی از شاهان کیانی می داند یکشنبه 25 دی 1401 23:48
    و.ک(050) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** فردوسی اسکندر را شاهی از شاهان کیانی می داند: نوشتند نامه به هر کشوری/به هر نامداری و هر مهتری- ز اسکندر فیلقوس بزرگ/جهانگیر و با کینه جویان سترگ- بداد و دهش دل توانگر کنید/بر آزادگی بر سر افسر کنید- که فرجام هم روزمان بگذرد/زمانه پی ما همی بشمرد- سوی موبدان نامه ای...
  • دارای داراب، از معدود پادشاهان متکبر، خودخواه ، خشن و تند خوی شاهنامه یکشنبه 25 دی 1401 13:02
    و.ک(051) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** دارای داراب، از معدود پادشاهان متکبر، خودخواه و خشن و تند خوی شاهنامه: یکی مرد بُد تیز و برنا و تند/شده با زبان و دلش، تیغ کُند- چو بنشست برگاه، گفت: ای سران/سرافراز گُردان و کُنداوران- سری را نخواهم که افتد به چاه/نه از چاه خوانم سوی تخت و گاه- کسی کو ز فرمان من بگذرد/سرش...
  • رسیدن ندای سروش به گوش رشنواد، و رهیده شدن داراب از مرگ چهارشنبه 21 دی 1401 21:25
    برگزیده هایی از شاهنامه فردوسی *** رسیدن ندای سروش به گوش رشنواد، و رهیده شدن داراب از مرگ: یکی رعد و باران با برق و جوش/زمین پر ز آب آسمان پرخروش- به هر سو ز باران همی تاختند/به دشت اندرون خیمه ها ساختند- داراب به خرابه ایی پناه می برد: غمی بود زان کار داراب نیز/ز باران همی جست راه گریز- نگه کرد ویران یکی جای...
  • کیخسرو آرمانی، آرمانگرای مرگ گزین- اسفندیار آیینی، آیین گرای مرگ گریز، کنشگران آوردگاه زندگی. دوشنبه 19 دی 1401 23:01
    و.ک(052) برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی *** کیخسرو آرمانی، آرمانگرای مرگ گزین- اسفندیار آیینی، آیین گرای مرگ گریز، کنشگران آوردگاه زندگی. *** اسفندیار آیین گرا، کنشگر در راه ترویج و تحکیم دین بهی، بر خلاف کیخسرو، با زور می خواهد راه و مسیرش را با به بند کشیدن رستم، باز کند و پیش ببرد و بفرجام با فرجام شوم و مرگ خود،...