افراسیاب در شاهنامه

و.ک(364) 

970920

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی 

***

 افراسیاب در شاهنامه

***

 افراسیاب پسر ِ پشنگ ِ زاد شم:

 جهان پهلوان پورش افراسیاب / بخواندش درنگی و آمد شتاب - 

  سه برادر افراسیاب:

منوچهر ، گرسیوز ، اغریرث 

 افراسیاب دارای پنج پسر:

بدو شیده گفت ای جهاندیده مرد / چشیده ز گیتی بسی گرم و سرد - 

پسر پنج زنده ست پیشت بپای / نمانیم تا تو کنی رزم رای -

 سه پسر افراسیاب:

سرخه، شیده یا (پشنگ) ، جهن

 قراخان، پسر چهارم افراسیاب:

  قراخان سالار، چارم پسر/کمر بست و آمد به پیش پدر -

قراخان که او بود مهتر پسر/بفرمود تا رفت پیش پدر -  

 پنجمین پسر افراسیاب:

 که سالارشان بود پنجم پسر / یکی نامور گرد پرخاشخر -

 ورا خواندندی "گَو ِ گُردگیر" / که بر کوه بگذاشتی تیغ و تیر -  

وصف افراسیاب: 

بر و بازوی شیر و هم زور پیل / وزو سایه گسترده بر چند میل -

 زبانش به کردار برنده تیغ / چو دریا دل و کف چو بارنده میغ - 

 وصف کیخسرو از افراسیاب: 

همه ساله تا بود، خونریز بود / به بدنامی و زشتی آویز بود - 

بزد گردن نوذر تاجدار / ز شاهان وز راستان یادگار - 

برادرکش و بدتن و شاه کش / بد اندیش و بد راه و آشفته هش -

اندرز کسرا انوشیروان، به پسرش هرمزد

و.ک(365) 

970922

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی 

***

 اندرز کسرا انوشیروان، به پسرش هرمزد

***

 انوشیروان ِ قباد(کسری - انوشیروان): 

به دانش بود شاه زیبای تخت/که داننده بادی و پیروز بخت -

 مبادا که گردی تو پیمان شکن/که خاکست پیمان شکن را کفن -

 به باد افره ی بی گناهان مکوش/به گفتار بد گوی مسپار گوش - 

به هر کار فرمان مکن جز به داد/که از داد باشد روان تو شاد -

 زبان را مگردان به گرد دروغ/چو خواهی که تخت تو گیرد فروغ - 

سرای سپنج ست هر چون که هست/بدو اندر ایمن نشاید نشست - 

کسی کو ندارد هنر با نژاد/مکن زو به نیز از کم و بیش یاد -

 مده مرد بی نام را ساز جنگ/که چون باز جویی نیاید به چنگ -

 ببخشای بر مردم مستمند/ز بد دور باش و بترس از گزند -

 همیشه نهان دل خویش جوی/مکن رادی و داد هرگز به روی - 

همان نیز نیکی به اندازه کن/ز مرد جهاندیده بشنو سخن - 

به دنیا گرای و به دین، دار، چشم/که از دین بود مرد را رشک و خشم - 

هزینه به اندازه ی گنج کن/دل از بیشی گنج بی رنج کن -     

بهادر امیرعضدی

سرانجام افراسیاب

و.ک(366) 

970925

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی 

***

سرانجام افراسیاب

***

  افراسیاب، پریشان و گریزان از سپاه کیخسرو: 

به نزدیک بردع یکی غار بود/سر کوه، غار از جهان نابسود -

 ندید از برش جای پرواز باز/نه زیرش پی شیر و آن گراز -

 خورش برد و ز بیم جان جای ساخت/بغار اندرون جای بالا ساخت -

 ز هر شهر دور و بنزدیک آب/که خوانی ورا هنگ افراسیاب -

 همی بود چندی به هنگ اندرون/ز کرده پشیمان و دل پر زخون -

 طنین ِ ناله و نجوای افراسیاب در گوش ِ جان و وجدان خفته و نیمه بیدارش، درون غار:

 که شاها سرا نامور مهترا/بزرگان و بر داوران داورا -

 همه ترک و چین زیر فرمان تو/رسیده بهر جای پیمان تو - 

یکی غار داری بهره بچنگ/کجات آن سر تاج و مردان جنگ - 

کجات آنهمه زور مردانگی/دلیری و نیروی و فرزانگی -

 کجات آن بزرگی و تخت و کلاه/کجات آن بر و بوم و چندین سپاه -

 که اکنون بدین غار تنگ اندری/گریزان به سنگین حصار اندری -  

اسیر شدن افراسیاب توسط هوم در غار بردع، ( هنگ ِ افراسیاب):

 به ترکی چو این ناله بشنید هوم/پرستش رها کرد و بگذاشت بوم -

 چنین گفت کین ناله هنگام خواب/نباشد مگر آن افراسیاب -

 ز کوه اندر آمد به هنگام خواب/بدید آن در هنگ افراسیاب - 

بیامد بکردار شیر ژیان/ز پشمینه بگشاد گردی میان -

 کمندی که بر جای زنار داشت/کجا در پناه جهاندار داشت - 

به هنگ اندرون شد گرفت آن بدست/چو نزدیک شد بازوی او ببست -

 همی رفت و او را پس اندر کشان/همی تاخت باد رنج چون بیهشان -

افراسیاب کشته بدست کیخسرو: 

 کنون روز بادافره ایزدیست/مکافات بد را ز یزدان بدیست - 

بشمشیر هندی بزد گردنش/بخاک اندر افکند نازک تنش -

 تهی ماند زو گاه شاهنشهی/سر آمد بر او روزگار مهی -

 ز کردار بد بر تنش بد رسید/مجو ای پسر بند بد را کلید -

بهادر امیرعضدی

نشانگان مردان جنگ از دید کسری انوشیروان

و.ک(367) 

970929

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی 

***

 #نشانگان مردان جنگ از دید کسری  انوشیروان :

 دگر باره پرسید موبد که شاه/ز شاهان دگر گونه خواهد سپاه -

 کدامست و چون بایدت مرد جنگ/ز مردان شیرافکن و تیز چنگ -

 چنین داد پاسخ که جنگی سوار/نباید که سیر آید از کارزار -

 همان بزمش آید همان رزمگاه/به رخشنده روز و شبان سیاه - 

نگردد به هنگام نیروش کم/ز بسیار و اندک نباشد دژم -

بهادر امیرعضدی

افراسیاب، نگران به عرصه رسیدن کیخسرو خردسال

و.ک(347) 

971117

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی
***
 افراسیاب، نگران به عرصه رسیدن کیخسرو خردسال و کین خواهی پدرش سیاوش در آینده ست.
تدبیر پیران ویسه در اغوای افراسیاب، با گیج و گول نمایاندن مصلحتی کیخسرو برای زدودن نگرانی از روح و روان افراسیاب:
***
 بپرسید کای نو رسیده جوان/چه آگاه داری ز کار جهان-
بر گوسفندان چه گردی همی/زمین را چه گونه سپردی همی-
چنین داد پاسخ که نخچیر نیست/مرا خود کمان و پر تیر نیست-
بپرسید بازش ز آموزگار/ز نیک و بد و گردش روزگار-
بدو گفت جایی که باشد پلنگ/بدرد دل مردم تیزچنگ-
سه دیگر بپرسیدش از مام و باب/ز ایوان و از شهر وز خورد و خواب-
چنین داد پاسخ که درنده شیر/نیارد سگ کارزاری به زیر-
بخندید خسرو ز گفتار اوی/سوی پهلوان سپه کرد روی-
بدو گفت کاین دل ندارد بجای/ز سر پرسمش پاسخ آرد ز پای-
نیاید همانا بد و نیک ازوی/نه زینسان بود مردم کینه جوی-
رو این را به خوبی به مادر سپار/به دست یکی مرد پرهیزگار-
گسی کن به سوی سیاووش گرد/مگردان بدآموز را هیچ گرد-
ز اسپ و پرستنده و بیش و کم/بده هرچ باید ز گنج و درم-
سپهبد برو کرد لختی شتاب/برون بردش از پیش افراسیاب-
  بهادر امیرعضدی