بخشی از نامه ی فرخ زاد هرمزد به ماهوی سوری و طوس

و.ک(193)

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی

***
بخشی از نامه ی فرخ زاد هرمزد*۱ به ماهوی سوری*۲ و طوس*۳:
 فرخ زاد هرمزد لشکر براند / ز ایران جهاندیدگان را بخواند -
نامه ی فرخ زاد هرمزد به ماهوی سوری:
 چو منزل به منزل بیامد به ری / بر آسود یک چند با رود و می -
ز ری سوی گرگان بیامد چو باد / همی بود یک چند نا شاد و شاد -
ز گرگان بیامد سوی راه بست / پر آژنگ رخسار و دل نادرست -
 دبیر جهاندیده راپیش خواند / دل آگنده بودش همه برفشاند -
 جهاندار چون کرد آهنگ مرو / به ماهوی سوری کنارنگ مرو -
 یکی نامه بنوشت با درد و خشم / پر از آرزو دل پر از آب چشم -
 بگفت آنک ما را چه آمد بروی / وزین پادشاهی بشد رنگ و بوی -
ز رستم*۴ کجا کشته شد روز جنگ / ز تیمار بر ما جهان گشت تنگ -
بدست یکی سعد وقاص*۵ نام / نه بوم و نژاد و نه دانش نه کام -
کنون تا در طیسفون لشکرست / همین زاغ پیسه به پیش اندرست -
تو با لشکرت رزم را سازکن / سپه را برین برهم آواز کن -
 من اینک پس نامه برسان باد / بیایم به نزد تو ای پاک و راد -

نامه ی فرخ زاد هرمزد به طوس:
یکی نامه بنوشت دیگر به طوس / پر از خون دل و روی چون سندروس -
 همانا که آمد شما را خبر / که ما را چه آمد ز اختر به سر -
ازین مار خوار اهرمن چهرگان / ز دانایی و شرم بی بهرگان -
نه گنج و نه نام و نه تخت و نژاد / همیداد خواهند گیتی به باد -
بسی گنج و گوهر پراگنده شد / بسی سر به خاک اندر آگنده شد -
چنین گشت پرگار چرخ بلند / که آید بدین پادشاهی گزند -
ازین زاغ ساران بی آب و رنگ / نه هوش و نه دانش نه نام و نه ننگ -
که نوشین روان دیده بود این به خواب / کزین تخت به پراگند رنگ و آب -
چنان دید کز تازیان صد هزار / هیونان مست و گسسته مهار -
گذر یافتندی به اروند رود / نماندی برین بوم بر تار و پود -
به ایران و بابل نه کشت و درود / به چرخ زحل بر شدی تیره دود -
هم آتش به مردی به آتشکده / شدی تیره نوروز و جشن سده -
از ایوان شاه جهان کنگره / فتادی به میدان او یکسره -
کنون خواب را پاسخ آمد پدید / ز ما بخت گردن بخواهد کشید -
شود خوار هر کس که هست ارجمند / فرومایه را بخت گردد بلند -
پراگنده گردد بدی در جهان / گزند آشکارا و خوبی نهان -
به هر کشوری در ستمگاره یی / پدید آید و زشت پتیاره یی -
نشان شب تیره آمد پدید / همی روشنایی بخواهد پرید -
..............................................
پ ن:
*۱  فرخ زاد هرمزد، از گردان بهرام چوبینه.
فرخ زاد هرمزد، بعد از سرکشی گراز از خسرو پرویز، با او به قباد (شیرویه) پسر خسرو پرویز می پیوندند.
 کشته به دست بنده اش (سیه چشم).
*۲  ماهوی سوری،
 والی مرو ، بیژن را علیه یزدگرد شوراند ، فرستنده ی خسرو آسیابان برای کشتن یزدگرد سوم. کشته به دست برسام سردار بیژن در شهر فَرَب - معاصر یزدگرد و رستم فرخزاد - یزدگرد :
کنارنگ مروست ماهوی نیز / ابا لشکر و پیل و هر گونه چیز -
کجا پیشکار شبانان ماست / برآورده ی دشتبانان ماست - 
ورا بر کشیدم که گوینده بود / همان رزم را نیز جوینده بود -
چو بی ارز را نام دادیم و ارز / کنارنگی و پیل و مردان و مرز -
اگر چند بی مایه و بی تنست / برآورده ی بارگاه منست -  
 شبان زاده را دل پر از تخت بود / ورا پند آن موبدان سخت بود -
    
*۳  طوس، معاصر یزدگرد و رستم فرخزاد، از مرزبانان یزدگرد.

*۴  رستم هرمزد یا رستم فرخزاد، پسر هرمزد نوشیروان:
بفرمود تا پور هرمزد، راه / بپیماید و بر کشد با سپاه -
که رستم بدش نام و بیدار بود / خردمند و گرد و جهاندار بود -
ستاره شمر بود و بسیار هوش / به گفتارش موبد نهاده دو گوش -
بدانست رستم شمار سپهر / ستاره شمر بود و با داد و مهر -
 برادرِ فرخزاد، فرخزاد و رستم، پسران هرمزد نوشیروان. فرستاده ی یزدگرد سوم به جنگ قادسیه با سعد وقّاص(فرستاده عمر). کشته به دست سعد وقاص:
به دست یکی سعد وقاص نام / نه بوم و نژاد و نه دانش نه کام -  *۵  سعد وقاص:
عمر، سعد وقاس را با سپاه/فرستاد تا جنگ جوید ز شاه -

چو آگاه شد زان سخن یزدگرد/ز هر سو سپاه اندر آورد گرد -

بهادر امیرعضدی