برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی
***
داد، دلمشغولی و انگیزه ی آغازین ِ شاهان در شاهنامه فردوسی – (بخش ۹)
***
داد، از ارکان ِ عهد و پیمان شاه با مردم بوده ست و همیشه، داد دلمشغولی و انگیزه ی آغازین ِ شاهان بوده و نیکنامی یا بد نامی شاهان نیز با میزان داد یا بیدادشان رقم می خورده ست.
***
اردشیر،
به بغداد بنشست بر تخت عاج/به سر برنهاد آن دلفروز تاج-
چو تاج بزرگی به سر برنهاد/ چنین کرد بر تخت پیروزه یاد-
اردشیر:
که اندر جهان داد گنج منست/جهان زنده از بخت و رنج منست-
جهان سر به سر در پناه منست/پسندیدن داد راه منست-
همه انجمن خواندند آفرین/که آباد بادا به دادت زمین-
اردشیر،
چو بر تخت بنشست شاه اردشیر/بشد پیش گاهش یکی مرد پیر-
کجا نام آن پیر خراد بود/زبان و روانش پر از داد بود-
خراد نزد اردشیر از داد می گوید:
چنین داد پاسخ که ای شهریار/انوشه بدی تا بود روزگار-
که داند صفت کردن از داد تو/که داد و بزرگیست بنیاد تو-
پیی برفگندی به ایران ز داد/که فرزند ما باشد از داد شاد-
بدین انجمن هرک دارد نژاد/به تو شادمانند وز داد شاد-
بماناد این شاه با مهر و داد/ندارد جهان چون تو خسرو به یاد-
بهرام گور،
چو بر تخت بنشست بهرام گور / برو آفرین کرد بهرام و هور -
پرستش گرفت آفریننده را / جهاندار و بیدار و بیننده را -
خداوند داد و خداوند رای / کزویست گیتی سراسر به پای -
بهرام گور:
نشستم برین تخت فرخ پدر / بر آیین طهمورث دادگر -
به داد از نیاکان فزونی کنم / شما را به دین رهنمونی کنم –
نوذر،
چو سوگ پدر شاه نوذر بداشت / ز کیوان کلاه کیی برفراشت -
به تخت منوچهر بر بار داد / بخواند انجمن را و دینار داد -
برین برنیامد بسی روزگار / که بیدادگر شد سر شهریار -
پیاده همه پیش سام دلیر / برفتند و گفتند هر گونه دیر -
ز بیدادی نوذر تاجور / که بر خیره گم کرد راه پدر -
جهان گشت ویران ز کردار اوی / غنوده شد آن بخت بیدار اوی –
کیخسرو،
چو تاج بزرگی بسر برنهاد / ازو شاد شد تاج و او نیز شاد -
به هر جای ویرانی آباد کرد / دل غمگنان از غم آزاد کرد -
زمین چون بهشتی شد آراسته / ز داد و ز بخشش پر از خواسته -
چو جم و فریدون بیاراست گاه / ز داد و ز بخشش نیاسود شاه -
کیخسرو ِ دادگر از دادگستر ترین ِ شاهان بود و خود از داد، داد ِ سخن سر نداد.
بهادر امیرعضدی