پند های شاهنامه فردوسی - بخش (۲۱) - پند انوشیروان، هرمزد ِ نوشیروان، پشوتن و خسرو پرویز

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی

***

پند های شاهنامه فردوسی - بخش (۲۱) - پند  انوشیروان، هرمزد ِ نوشیروان، پشوتن و خسرو پرویز 

***

گزیده پندهایی در لا به لای گفتار ها و متن شاهنامه، که حکیم بزرگوار طوس، بیشتر در آغاز و فرجام داستان هایش لب به سخن می گشاید.

***

حکیم طوس، از پند انوشیروان به پسرش هرمزد، چنین می گوید:

گر ایمن کنی مردمان را به داد/خود ایمن بخسبی و از داد شاد - 

به پاداش نیکی بیابی، بهشت/بزرگ، آنک او تخم نیکی بکشت - 

نگر تا نباشی به جز بردبار/که تندی نه خوب آید از شهریار - 

بگرد دروغ ایچ گونه مگرد/چو گردی شود بخت را روی زرد - 

دل و مغز را دور دار از شتاب/خرد را شتاب اندر آرد به خواب - 

به نیکی گرای و به نیکی بکوش/به هر نیک و بد پند دانا نیوش -

نباید که گردد به گرد تو بد/کزان بد تو را بی گمان بد رسد - 

همه پاک پوش و همه پاک خور/همه پند ها یاد گیر از پدر - 

ز نیکی فرو مایه را دور دار/به بیداد گر مرد، مگذار کار -

همه گوش و دل سوی درویش دار/همه کار او چون غم خویش دار -  

*

حکیم طوس، "گریز از شر" را از زبان هرمزد ِ نوشیروان در پاسخ به بزرگمهر، چنین میگوید:

دگر گفت از آرام، راه گریز/گرفتن، کجا خوبتر از ستیز - 

به شهری که بیداد شد پادشا/ندارد خردمند بودن روا - 

ز بیداد گر شاه، باید گریز/کزان خیزد اندر جهان رستخیز –

*

پشوتن به بهمن اسفندیار:

ز یزدان بترس و ز ما شرم دار/نگه کن بدین گردش روزگار- 

یکی را برآرد به ابر بلند/یکی زو شود زار و خوار و نژند - 

تو تا باشی ای خسرو پاک و راد/مرنجان کسی را که دارد نژاد - 

*

پند خسرو پرویز، در باب حراست از ایران:

که ایران چوباغیست خرم بهار/شکفته همیشه گل کامگار-

پراز نرگس و نار و سیب و بهی/چو پالیز گردد ز مردم تهی-

سپر غم یکایک ز بن برکنند/همه شاخ نارو بهی بشکنند-

سپاه و سلیحست دیوار اوی/به پرچینش بر نیزه‌ها خار اوی-

اگر بفگنی خیره دیوار باغ/چه باغ و چه دشت و چه دریاچه راغ-

نگر تا تو دیوار او نفگنی/دل و پشت ایرانیان نشکنی-

کزان پس بود غارت و تاختن/خروش سواران و کین آختن-

زن و کودک و بوم ایرانیان/به اندیشهٔ بد منه در میان-

چو سالی چنین بر تو بر بگذرد/خردمند خواند تو را بی‌خرد-

چنان دان که نوشین روان قباد/به اندرز این کرد در نامه یاد-

که هرکو سلیحش به دشمن دهد/همی خویشتن رابه کشتن دهد-

که چون بازخواهد کش آید به کار/بداندیش با او کند کارزار -  

،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،

بهادر امیرعَضُدی