جنگ پَشَن یا نبرد لاون در شاهنامه ی فردوسی

و.ک(145)

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی

***

جنگ پَشَن یا نبرد لاون

 ***

سرآمدِ نبردهای "همگروه" در شاهنامه، دو جنگ پشن و هماون هستند و از دیگر نبردها، شهره ترند.  پَشَن یا لاوَن محل نبرد لشکریان طوس و پیران ویسه ست: 

به ایران پس از رستم نامدار / نبودی چو گودرز دیگر سوار - 

چنین تا بیامد ز جنگ پشن / از آن کشتن و رزمگاه گشن - 

به لاون که چندان پسر کشته دید / سر بخت ایرانیان گشته دید - 

جگر خسته گشت ست و گم کرده راه / نخواهد که بیند همی رزمگاه - 

 پَشَن، نام مکانی ست که نبرد بین پیران ویسه و طوس نوذر واقع شد و تورانیان پیروز میدان بودند و هفتاد نفر از پسران و نوادهگان گودرز در آن جنگ کشته شدند: 

به لاون که آمد سپاه گشن / شبیخون پیران و جنگ پشن – 

که چندان پسر پیش من کشته شد / دل نامداران همه گشته شد -  

هومان به گودرز: 

به گودرز گفت ار نیایی بجنگ / تو با من نه زانست کایدت ننگ -  

ازان پس که جنگ پشن دیده ای / سر از رزم ترکان بپیچیده ای - 

 به لاون به جنگ آزمودی مرا / به آوردگه بر ستودی مرا -  

 و

 این نبرد را نبرد لاون یا جنگ پشن گویند: 

بدو گفت بیژن که ای پر خرد / جزین بر تو مردم گمانی برد - 

بدان ای پدر کین سخن داد نیست / مگر جنگ لاون ترا یاد نیست – 

و:

 به لاون که آمد سپاهی گَشَن / شبیخون به ایران به جنگ پَشَن – 

و:

 یکی سرو بُد سبز و برگش گشن / بر او شاخ چون رزمگاه پشن – 

 و: 

فردوسی نیز در مشاعره ی آغازین در نشست معارفه ی ادیبانه شان در باغی با عنصری و عسجدی و فرخی، در پاسخ به آنان، در برابر سه مصرع ِ: 

چون عارض تو ماه نباشد روشن / مانند رُخَت گل نبود در گلشن - 

مژگانْت همی گذر کند از جوشن / ...،

 که برای سیمای سلطان محمود سروده اند، چنین می سراید: 

... / مانند سنان گیو در جنگ پشن - 

پشن، نام پسر گیو و بانوگشسب دختر رستم است و گویا پشن، کوتاه شده ی پشنگ ست.

بهادر امیرعضدی