درفش ِ همیشه سیاه تورانیان و انیرانیان در شاهنامه ی فردوسی

و.ک(105)

بر گزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی

***
در شاهنامه فردوسی، درفش شاهان و پهلوانان ایرانی رنگین و درفش تورانیان و انیرانیان، همواره به رنگ سیاه رقم خورده ست.

***

حکیم خردمند طوس به نوعی با این ایما و اشاره، با ایهام ها و در پرده گویی هایی، زیرکانه و رندانه، با نبوغ و ظرافتی مینیاتوری، به نوعی با جانبداری از ایران در برابر  توران، ایرانی در برابر تورانی، به داستانها و رخداد ها راستا و سمت و سوی دلخواه خود را میدهد. به هر روی، "فردوسی عاشق و دلبسته ی ایران ست". به جز شاهنامه فردوسی، اثر مکتوبی یافت نمی شود که این همه از ایران یاد کرده باشد. حکیم فرزانه ی طوس (حدود هزار بار) از ایران در اثر کوه پیکرش نام برده. فردوسی به شکلی "تیپیکال" و سمبلیک،  همه جا و همه وقت، هوشیارانه و هدفمند، درفش شاهان و پهلوانان تورانی را "به رنگ سیاه" نمودار کرده. ایران و ایرانی را "بیشتر" در جبهه ی خیر و توران و تورانی را در جبهه ی شر جانمایی کرده و بخوبی نبرد و تقابل ِ بین جبهه ی اهورایی و اهرمنی، داد و بیداد، آبادگری و ویرانگری و زشتی و زیبایی را به رخ می کشد. این "ظرایف ادبی، هنری" این ایما و اشاره ها، همه هدفمند در بین بیت ها جا سازی شده اند.

***
درفش ِ  همیشه سیاه تورانیان و انیرانیان:

نگه کرد پیران بدان کارزار/چنان تیز برگشتن روزگار-

نگونسار کرد آن درفش سیاه/برفتند پویان به بی راه و راه-
 همه میمنه گیو تاراج کرد/در و دشت چون پر دراج کرد-

 و
تهم رستم نیو، با تیغ ِ تیز/برآورد ازیشان دم رستخیز-
 سر هندوان با درفش سیاه/فرستاد رستم بنزدیک شاه-

و
چو قارن بیامد ز پیش سپاه/بدید آن درفشان درفش سیاه-
 چو آمد بر شیده دادش درود/ز شاه و ز ایرانیان برفزود-

و
 هیونی بتازید تا رزمگاه/به نزدیکی آن درفش سیاه-
 جهان پهلوان آن زریر سوار/سواران ترکان بکشتند زار-

و
 ز گرد اندر آمد درفش سیاه/سپهدار ترکان به پیش سپاه-

و

پس پشت خاقان چینی بایست/که داند ترا با سواری دویست-
 که گر زابلی با درفش سیاه/ببیند ترا کار گردد تباه-

و
 ز هر سوی پویید و چندی شتافت/نشان پی شاه توران نیافت-
 سپه چون نگه کرد در قلبگاه/ندیدند جایی درفش سیاه-

و
 گهار گهانی بدان جایگاه/گوی شیرفش با درفش سیاه-
 برآشفت چون ترگ رستم بدید/خروشی چو شیر ژیان برکشید-

و

فرستادگان سپهدار چین/ز پیش جهانجوی شاه زمین-

چو از دور دیدند ایوان شاه/زده بر سر او درفش سیاه-

و
 بیامد دمان قارن از نزد شاه/بنزد یکی آن درفش سیاه-
 بشد شیده نزدیک افراسیاب/دلش چون بر آتش نهاده کباب-

و

سواری دمان از طلایه برفت/بر شاه ایران خرامید تفت-
که پیغمبر شاه‌توران سپاه/گوی بر منش بر درفشی سیاه-
همی شیده گوید که هستم بنام/کسی بایدم تا گزارم پیام-

درفش سیاه هومان:
همآنگه بپیران رسید آگهی/که شد تیره آن فر شاهنشهی-
سبک بیژن اندر میان سپاه/نگونسار کرد آن درفش سیاه-
چو آن دیده‌بانان ایران سپاه/نگون یافتند آن درفش سیاه-

و

چو بیژن میان دو رویه سپاه/رسید اندران سایهٔ تاج و گاه-
هم آنگه بپیران رسید آگهی/که شد تیره آن فر شاهنشهی-
سبک بیژن اندر میان سپاه/نگونسار کرد آن درفش سیاه-
چو آن دیده بانان ایران سپاه/نگون یافتند آن درفش سیاه-

و

وزآنجا هیونی بسان نوند/طلایه سوی پهلوان برفگند-
که بیژن بپروزی آمد چو شیر/درفش سیاه را سر آورده زیر-

و

پیاده بیامد بکردار گرد/درفش سیه را نگون‌سار کرد-
نشان سپهدار ایران بنفش/بران باره زد شیر پیکر درفش-

و

درفش افراسیاب:

دل شاه ترکان پر از خشم و جوش/ز تندی نبودش بگفتار گوش-

 برانگیخت اسب از میان سپاه/بیامد دمان با درفش سیاه-

.................................................
پ ن:درفش زال و پشوتن، از معدود درفش های سیاهِ ایرانیان  ست:

درفش زال:

سراپردهٔ زال نزدیک شاه/برافراخته زو درفش سیاه-

درفش پشوتن: 

سپه دید با جوشن و ساز جنگ/درفشی سیه پیکر او پلنگ-

سپه‌کش پشوتن به قلب اندرون/سپاهی همه دست شسته به خون-

به چنگ اندرون گرز اسفندیار/به زیر اندرون بارهٔ نامدار-

بهادر امیرعضدی