در شاهنامه، نیا هم به مفهوم پدر بزرگ و هم دایی به شمار می آید.

و.ک(070) 

برگزیده هایی از شاهنامه ی فردوسی

***
در شاهنامه، نیا هم به مفهوم پدر بزرگ و هم دایی به شمار می آید.
***
نیا، پدر بزرگ، نیاکان، جد:

جهاندار هوشنگ با رای و داد/به جای نیا تاج بر سر نهاد-

هوشنگ پسر سیامک به جای کیومرث (پدر بزرگ)، تاج بر سر نهاد.
&&&

به مرد اندرون چند گه فیلقوس/به روم اندرون بود یک چند بوس- 

سکندر به تخت نیا برنشست/بهی جست و دست بدی را ببست-

اسکندر پسر دارا، به تخت فیلیپ، فیلیپس، فیلقوس(پدر بزرگ مادری) بر نشست. 

&&&

 چو بهمن به تخت نیا بر نشست/کمر با میان بست و بگشاد دست-

بهمن(اردشیر دراز دست) پسر اسفندیار، بر تخت گشتاسب(پدر بزرگ) نشست.

&&&

منوچهر به  فریدون:

بینداختم چون یکی اژدها/بریدم سرش از تن بی بها-

فرستادم اینک به نزد نیا/بسازم کنون سلم را کیمیا-

منوچهر سر بریده ی تور را نزد نیا(پدر بزرگ) فریدون می فرستد.

فریدون، نیای منوچهر ست.

&&&

موبدان، به سام نریمان:

که ضحاک، مهراب را بُد نیا/دل شاه ازیشان پر از کیمیا-

ضحاک، نیا ی مهراب کابلی ست.

&&&

اردشیر ساسان(اردشیر بابکان) به شهرگیر: 

 چنین گفت پس شاه با پهلوان/که ایدر همی باش روشن روان-

 من اکنون بسازم یکی کیمیا/چو اسفندیار آنک بودم نیا-

اسفندیار جد  بزرگ اردشیر ساسان(اردشیر بابکان)  

&&&

رستم:

 دگر سام کو بود ما را نیا/ببرد از جهان دانش و کیمیا-

سام نیای رستم ست.

&&&

اسفندیار:

چنین گفت کاین کین خون نیاست/کزو شاه را دل پر از کیمیاست-

و

سرانشان ببرم به کین نیا/پدید آرم از هر دری کیمیا-
 همه گورشان کام شیران کنم/به کام دلیران ایران کنم-

لهراسب (پدر بزرگ) اسفندیار.

&&&

دوان اورمزد از میانه برفت/به پیش جهاندار چون باد تفت-

ز پیش نیا زود برداشت گوی/ازو گشت لشکر پر از گفت وگوی-

و

سر خرد کودک بیاراستند/بس از گنج در و گهر خواستند-

همی ریخت تا شد سرش ناپدید/تنش را نیا زان میان برکشید-

اردشیر ساسانیان(اردشیر بابکان)، پدر بزرگ اورمزد شاپور اردشیر

&&&

 نیا، خال، خالو، دایی:

 به سهراب آگاهی آمد ز راه/ز هومان و از بارمان و سپاه-

 پذیره بشد با نیا همچو باد/سپه دید چندان دلش گشت شاد-

سهراب با ژنده رزم(برادر تهمینه) پذیرا شد.

ژنده رزم دایی سهراب ست.

&&&

مادر سیاوش به کیکاووس:

نیایم سپهدار گرسیوزست/بران مرز خرگاه او مرکزست-

گرسیوز، دایی مادر سیاوش  ست.

&&&

شیده یا پشنگ افراسیاب، دایی کیخسرو:

چنین گفت کین شیده خال منست/ببالا و مردی همال منست-

و

بخندید خسرو ز کار نیا/ازان جستن چاره و کیمیا-

ازان پس چنین گفت کافراسیاب/پشیمان شدست از گذشتن ز آب-

بهادر امیرعضدی